...page... Wiki page pagination has not been enabled.

6 januari

Joelfeest

Lang geleden, toen de mensen in onze streken nog geen christenen waren, vierden ze twaalf dagen lang, tussen 25 december en 6 januari, het Joelfeest. Dat was het grote feest van Wodan, hun belangrijkste god. Deze god, aan wie de woensdag (Wodansdag) toegewijd was, zorgde onder meer voor de vruchtbaarheid van hun akkers.
Tijdens het Joelfeest werd niet gewerkt, omdat de natuur dan ook niets deed. Zo hoopte men dat Wodan des te meer voor de vruchtbaarheid van velden en kuddes zou zorgen. Tijdens die twee weken werd wel uitbundig gevierd: men at veel en lekker en men maakte veel lawaai om de boze geesten te verjagen. De laatste dag van het Joelfeest viel op 6 januari.

Kerstening

Jaren later, toen onze verre voorouders christen waren geworden, werd nog steeds gevierd in die periode: op 25 december werd de geboorte van Jezus Christus gevierd en op 6 januari Driekoningen.
Twee feesten die hun inspiratie vonden in de Bijbel:
. In het evangelie volgens Johannes wordt Jezus aangekondigd als het licht in de wereld. Geen geschikter moment om dat te vieren dan het moment waarop de zon, ons letterlijke licht, 'geboren' wordt: de dag waarop de dagen beginnen langer dag te worden.
. In het evangelie volgens Matteüs wordt verteld dat Wijzen uit het Oosten Jezus kwamen bezoeken. De aanleiding hiervoor was een merkwaardige ster, die ze zagen als hét teken dat de geboorte van een nieuwe koning aankondigde. Ze gingen op zoek naar die koning en namen alvast drie bijzondere geschenken mee: goud, wierook en mirre. (Lees meer)

Folklore

Vandaag stappen rond 6 januari nog steeds 'koningen' in dorpen en steden. Kinderen, jongeren en soms volwassenen gaan van deur tot deur, soms met een draaiende ster. Ze zingen een driekoningenlied in ruil voor wat snoep of wat geld. Als ze terug thuis zijn, delen ze hun opbrengst. Wat nu folklore is, was vroeger een welkome aanvulling in het budget van arme mensen.

Hier en daar bestaat nog het gebruik om een taart te bakken met een boon erin. Die taart wordt onder de aanwezigen verdeeld. Wie het stuk heeft met de boon erin, wordt voor de rest van de dag tot koning uitgeroepen. Meestal moet men dan geen karweitjes meer opknappen.
Klik hier voor een aantal recepten.

Sterzingen

Niet alle 'driekoningen' zingen voor zichzelf. Er zijn ook 'sterzangers': kinderen die driekoningenliederen zingen en het verzamelde geld geven aan de kinderprojecten van Missio onder het motto ‘Kinderen helpen kinderen’. Zo zingen ze in meer dan 140 landen voor de toekomst van leeftijdsgenoten die het minder goed hebben.

Suggesties

OP STAP

Alternatieve koningen

In Vlaanderen kent men het gebruik van rondtrekkende zangers
die nieuwjaarswensen aanbieden en intussen geld of snoepgoed verzamelen.
Ga met de kinderen omgekeerd te werk: laat ze van deur tot deur een vredesboodschap geven aan de mensen, die ze zelf hebben opgesteld.

VERTELLEN

Driekoningen

(C. LETERME, 99 verhalen met een knipoog, Uitgeverij Averbode 2014, p. 12.)

Elk jaar zongen de drie mannen 'driekoningen'.
Maar dit jaar zongen ze met twee,
want één van hen was ziek.
- De zwarte koning is dit jaar verhinderd,
zeiden ze, telkens er een deur werd opengedaan.

Ze zongen ruim 36 euro bijeen.
- Dat is dan 18 euro per man!
Want ze waren met twee.
- Zouden we onze vriend ook niet wat geven?
- Ben je gek? Hij heeft er niets voor gedaan.
Uiteindelijk besloten ze
om hem toch maar zijn deel te geven.

Toen ze in het huis van hun vriend kwamen,
zat zijn vrouw aan tafel.
- Het is niet zo best met hem, zei ze,
ik moet nieuwe medicijnen kopen
en ik heb geen geld meer.

Wat later stommelden beide vrienden de trap op,
naar de kamer van hun zieke vriend.
- We komen zeggen dat we goed verdiend hebben.
Hier is jouw deel.
En tegelijk legden ze
al het geld dat ze bijeen gezongen hadden
op het bed van hun zieke vriend.

Overweging bij het verhaal
Rond 6 januari gaan nog steeds kinderen, jongeren en soms volwassenen als 'koningen' van deur tot deur. Ze zingen een driekoningenlied in ruil voor wat snoep of wat geld. Wat nu folklore is, was vroeger een welkome aanvulling in het budget van arme mensen. Het verhaal hierbij doet daar aan denken. Het verhaal kantelt als de twee mannen te horen krijgen dat de vrouw van hun vriend geen geld heeft voor geneesmiddelen. In stilte worstelen ze ermee: zij hebben toch gezongen, dus is het geld voor hen twee. Maar vriendschap haalt de bovenhand, zodat ze niet alleen een derde deel aan hun vriend geven, maar alles wat ze bijeen gezongen hebben. 'Hier is jouw deel' zeggen ze, want hun vriend mag zich niet aan hen verplicht voelen.

De schat van de drie koningen

(Bewerking van een tekst waarvan de oorspronkelijke auteur onbekend is)

In de namiddag van Driekoningen (6 januari) begon het zacht te sneeuwen.
Een dun wit deken lag over het dorp toen de school om vier uur uit was.
Mathis, Jasper en Arne, drie vrienden uit de zesde klas van juf Isa,
haastten zich naar de turnzaal, waar hun koningskleren klaar lagen.
Een kwartier later trokken ze als koningen het dorp in.
De sneeuw viel kil en nat op hen neer, maar daar trokken ze zich niets van aan.
Ze trokken van deur tot deur, zongen het lied van de koningen
en namen met plezier de gulle gaven aan.
De euro’s verdwenen in de pot waar Jasper 'GOUD' op geschilderd had.
Het begon koud te worden. 'Ik voel mijn handen en voeten niet meer', zei Mathis.
‘Ik voel er veel voor om naar huis te gaan. We hebben genoeg', zei Arne.
'Akkoord,' zei Jasper 'maar laat ons eerst nog naar dat huis gaan.
Daar woont Hendrik. Ik weet dat hij minstens 5 euro geeft. OK?'
'OK,' zei Mathis, 'maar dat is dan absoluut de laatste !'
Toen ze aanklopten ging de deur eerst open op een kier.
Hendrik keek verbaasd naar de doornatte jongens.
'Wel, wel,' zei hij, 'de drie koningen. En met dit weer! Jullie zijn zeker welkom.’
Pratend duwde hij de jongens de warme keuken in.
'De koningen mogen zich hier wat warmen en drogen', zei Hendrik,
'Ja, trek je schoenen gerust uit, dan zorg ik intussen voor warme chocomelk.'
Vroeger, toen ik klein was, ging ik ook 'driekoningen-zingen'.
We deden dat toen voor de arme mensen uit de buurt.
Daar gingen we dan voor rond. Gaan jullie ook uit voor een goed doel?'
Jasper werd rood tot achter zijn oren en stotterde tussen twee slokken chocomelk:
'Een goed doel? Nou ... eh, ... ehum. Dat wil zeggen ... Niet helemaal denk ik.'
'Wij hebben een voetbalclub opgericht', zei Mathis
'en die doet het goed. We hebben alle wedstrijden gewonnen.
Maar we hebben geen reservebal. En nu dachten wij... eh, ... kijk ...'
'Mooi, mooi,' lachte Hendrik, ‘op tijd goed sporten, dat houdt je gezond.
Daar wil ik aan meehelpen. Hier heb ik iets. Maar eerst zingen ...‘
De volgende dag telden de koningen het geld. Er zat wel 30 euro in de goudpot.
'Daar kunnen we een goede bal mee kopen' ,riep Mathis. Arne zei niets.
Hij keek voor zich uit. Het leek hem niet te interesseren hoeveel er in de pot zat.
'Hé sufkop!', riep Mathis, 'nog niet goed wakker?'
Toen zei Arne: 'Gisteren hoorde ik op de radio nog iets over de ‘warmste week (1)’,
over een project voor kinderen van vluchtelingen.
Ze konden gerust nog meer steun gebruiken.’
'Nu ja,' zei Mathis onverschillig, 'die reservebal ... die hebben we niet echt nodig ...'
'Dat is wat ik wou zeggen', zei Arne.
Een uur later schreef de pa van Arne het bedrag over
op de rekening van het goede doel dat ze wilden steunen.

(1) Tijdens deze week voor Kerstmis organiseert radio ‘Studio Brussel’ een grote inzamelactie om goede doelen in de omgeving te steunen.

Bij het verhaal
(C. LETERME in Kerk en leven, Federatie Rotselaar, 4 januari 2017, p. 1)

Rond Driekoningen worden heel wat straten in de stad onveilig
door de vele kinderen die ‘driekoningen’ zingen van deur tot deur.
Ze hopen dan op extra snoep of zakgeld.
Bijna niemand staat er nog bij stil
dat die ‘driekoningen’ vroeger arme mensen waren,
die wat ze bijeen zongen echt wel nodig hadden.

Maar laten we even dieper ingaan op het verhaal hierbij.
Het maakt duidelijk dat er dingen nog belangrijker zijn dan spullen voor zichzelf.
Die voetbal mag er best zijn,
maar kinderen van vluchtelingen een paar fijne dagen bezorgen ook.

Ook het optreden van Hendrik is schitterend:
hij kan zich helemaal vinden in wat de kinderen belangrijk vinden,
maar laat de kinderen tegelijk kennismaken met een andere benaderingswijze:
er zijn noden die ingrijpender zijn!

De concrete mogelijkheid om iets voor een ander te kunnen doen is er.
De inzamelactie van de ‘warmste week’
biedt een mogelijkheid om een ‘goed doel’ concreet in te vullen
of een ander project dat in de parochie naar voren geschoven wordt.

Het belang van het netwerk van volwassenen
dat de kinderen ondersteunt en stimuleert en ideeën geeft:
de juf die voor de turnzaal zorgt;
het ongebreideld enthousiasme van Hendrik;
de ploeg achter de ‘warmste Week’.

De kinderen die rond Driekoningen voor Missio zingen
passen op hun manier dit verhaal toe.
Ze maken de mensen duidelijk
dat het geld dat ze dit jaar bijeen zingen niet voor zichzelf is,
maar voor kinderprojecten over de hele wereld.

DOEN

Driekoningentaart

(Bron: Simon, januari 2001)

Ingrediënten
Bladerdeeg (twee lagen); 1 eidooier; wat melk
Voor de vulling:
150g gemalen amandelen; 100 g kristalsuiker; 50 g boter; een boon (of een dadelpit)

Werkwijze
Leg één laag bladerdeeg in de taartvorm.
Doe de gemalen amandelen, kristalsuiker en boter in een kom. Meng en kneed heel goed.
Leg het mengsel in het midden van het bladerdeeg. Stop de gedroogde boon erin.
Neem het deeg dat over de rand hangt weg.
Plak de tweede laag bladerdeeg op de eerste met water.
Meng daarna de eierdooier met wat melk. Bestrijk hiermee de taart.
Bak de taart gedurende 35 minuten in een voorverwarmde oven (200°C)

TIP
Klik hier voor nog meer recepten.

De ster

. Inkleuren, kleven met gele snippers ...
. Ster uitknippen uit goudgeel karton. Op die ster wordt een theelichtje gekleefd.

De kroon

Maak een soort verjaardagskroon, die met een ster versierd wordt.

Een kroon / ster met pasta

(naar: E. GEETS en J. WOUTERS, Muzisch met Jezus, speels en creatief de jaarkring rond, uitgeverij Averbode 2007, p. 21)

Materiaal
. Stroken soepel karton, nietjesmachine (kroon)
. Stevig karton, bezemstelen, spijkers, hamers (ster)
. allerlei soorten droge pasta
. een spuitbus met goudverf
. sneldrogende lijm
. scharen, potloden

Verloop
Teken op een strook karton het patroon van een kroon; op het stevig karton een ster. Knip zorgvuldig uit.
Leg met de pasta een leuk patroon op de kroon of op de ster. Schik tot je tevreden bent. Kleef dan de stukjes pasta goed vast. Laat de lijm drogen.
Meet de kroon af op de maat van het kind, niet vast en bespuit de kroon aan de binnen- en de buitenkant met goudverf.
Spijker de ster op het uiteinde van de bezemsteel. Bespuit de voor- en achterkant van de ster.

Drie koningen en 'bijbelin1000seconden.be'

Hét verhaal dat bij Driekoningen hoort, is het verhaal dat Matteüs, als enige van de vier evangelisten, schreef over de gebeurtenissen van wijzen uit het Oosten die op weg gingen om de nieuwe koning te bezoeken:

Matteüs 2, 1-14: Bezoek van de wijzen