Exodus 15, 1-18: Het lied van Mozes

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 105-106)

Mozes zong samen met de Israëlieten dit lied voor de Heer:
‘Ik zing voor de Heer! Hij is machtig en sterk.
Alle paarden en soldaten heeft hij de zee in gejaagd.
De Heer maakt mij sterk, hij beschermt mij.
Hij heeft me geholpen.
Hij is mijn God en de God van mijn voorouders.
Ik eer hem en ik dank hem.
Hij wint elke strijd. Zijn naam is: Heer.
Het hele leger van de farao, alle soldaten en wagens,
heeft de Heer de zee in gejaagd.
Zelfs de sterkste soldaten zijn verdronken.
Hoge golven spoelden over hen heen,
in het diepe water zonken ze als stenen.
De Heer heeft de vijanden vernietigd,
hij heeft ze vernietigd met grote kracht.

Heer, u verslaat alle vijanden door uw grote macht.
Als u woedend wordt, blijft er niets van ze over.
U hebt het water weggeblazen.
De hoge golven stonden plotseling stil.
Ze stonden rechtop als een muur, midden in de zee.
De farao zei: ‘Ik ga dat volk achterna!
Ik zal ze inhalen, die Israëlieten, ik zal ze grijpen!
Alles pak ik van ze af.
Ze zullen weer mijn slaven worden,
ik zal ze dwingen met mijn zwaard!’
Maar u hebt het water over de vijanden heen geblazen.
Ze verdronken in de diepe zee,
ze zonken als stenen naar de diepte.
Geen enkele god is zo machtig en heilig als u!
Niemand doet zulke geweldige dingen.
Niemand doet zulke grote wonderen.
Heer, wie is zo machtig als u?

Door uw macht zijn de vijanden voor altijd verdwenen,
en uw volk is door uw goedheid bevrijd.
U leidt uw volk naar uw heilige land. Zo machtig bent u!
Alle volken horen het, alle volken beven, ze beven van angst!
De Filistijnen zijn bang, de leiders van Edom zijn geschrokken,
de leiders van Moab beven,
de inwoners van Kanaän trillen van schrik.
Ze zijn allemaal bang, omdat ze weten hoe machtig u bent.
Ze zijn doodstil van angst.
Want uw volk komt eraan, Heer, het volk dat u zelf hebt gemaakt!
U brengt uw volk naar de berg Sion. Daar wilt u hen laten wonen.
Daar woont u ook zelf, Heer, op uw heilige berg.
Daar is de tempel, die u zelf hebt gebouwd.
Heer, u bent koning, voor altijd!’

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Ik wil zingen voor God, want Hij is groot:
paard en berijder dreef Hij in zee.
God is mijn sterkte en kracht. Hij heeft mij gered.
Hij is mijn God en Hem wil ik eren.
De God van mijn voorouders, Hem zal ik prijzen.
God is een strijder, God is zijn naam.
De wagens van de farao en zijn machtige leger, Hij wierp ze in zee.
Zijn beste aanvoerders, ze verdronken in de Rietzee.
De vloed overspoelde hen.
Ze zakten als een steen naar de diepte.

Jouw rechterhand, God, toonde zijn kracht.
jouw rechterhand verpletterde de vijand.
Jouw tegenstanders brak Je, groot in je luister.
Het vuur van je kwaadheid gaf je de vrije loop
en verteerde hen als stro.
Door de adem van je neus steeg het water,
de golven bleven staan als een dam.
de diepte verstijfde, midden in zee.

`Ik ga ze achterna,' zei de vijand, `ik haal ze in.
de buit zal ik delen, ik word van hen verzadigd.
Ik trek mijn zwaard, mijn hand roeit hen uit.’
Maar Je hebt geblazen, de zee golfde over hen heen.
Ze zonken als lood in de machtige vloed.
Wie van de goden is zoals Jij, God?
Wie is er als Jij, eerbiedwaardig en heilig,
bekend om roemvolle daden, om wonder na wonder?
Je heft je hand op, de aarde verslindt hen.
Je goedheid wees de weg aan het volk, dat Je verloste.
Je kracht leidde het naar je heilige woning.

De volken hoorden ervan en beefden van angst.
De Filistijnen sidderden,
de vorsten van Edom waren overmand door schrik,
de koningen van Moab bevangen door huiver.
Alle bewoners van Kanaän werden onrustig.
Ontzetting en schrik kwam op hen neer.
Ze werden als steen door de kracht van je arm,
tot je volk erdoorheen was, o God,
tot erdoorheen was het volk dat Jij hebt geschapen.

Jij hebt hen gebracht,
Jij hebt hen geplant op de berg die jouw domein is,
waar Jij, God, je woning hebt gevestigd,
het heiligdom, Heer, dat je hand heeft gemaakt.
God is koning, voor altijd en eeuwig!

Stilstaan bij …

Paard en berijder
Deze woorden roepen het Egyptisch leger op waarin paarden een belangrijke rol speelden.

Zing voor de Heer ...
Deze zin is één van de oudste letterlijk bewaarde uitspraken van het volk van de Bijbel.

Rietzee
De Rietzee wordt ook wel de Rode Zee of de Schelfzee genoemd. Waarschijnlijk heeft de naam Rietzee met papyrusplanten (riet) te maken. Het woord ‘schelf’ is een ander woord voor ‘riet’. De naam Rode Zee zou ontstaan zijn doordat het water soms een rode gloed heeft, of omdat de aarde langs de zee een rode kleur heeft.

Dam / Muur
In de oudste tekst over de doortocht door de Rode Zee is er sprake van een sterke oostenwind die de grond doorwaadbaar maakte. Door te zingen over een dan, een muur, wil de schrijver van dit lied de grootheid van God groter en duidelijker maken.
Heel de nacht liet God de zee door een sterke oostenwind terugwijken. Zo konden de Israëlieten over de droge bodem de zee doortrekken.

Filistijnen
Filistijnen bewoonden oorspronkelijk het zuidelijke deel van Klein-Azië, Kreta en andere eilanden in de Middellandse Zee. Volksstammen uit het noorden die naar het zuiden trokken, verjaagden hen uit hun woongebieden rond 1200 voor Christus. Filistijnen waren uitstekende zeevaarders en krijgers. Ze hadden al wapens van ijzer toen de Israëlieten alleen maar wapens van brons kenden.

Edom
(= rood)
Naam voor Esaü. Een verwijzing naar zijn rode haar en naar de kleur van de linzensoep die hij graag lustte. In deze tekst is het de naam van zijn nakomelingen en het land dat ze bewoonden.

Moab
Buurland van Israël.

Bij de tekst

Exodus 15

Hoofdstuk 15 bezingt in een lied wat in hoofdstuk 14 als verhaal werd beschreven.
Normaal is het dat hoofdstuk 15 komt na hoofdstuk 14, maar in dit geval vragen sommigen zich af of hoofdstuk 15 niet eerder ontstond dan hoofdstuk 14.

Een belijdend lied

Dit lied bezingt niet alleen de kracht en de heiligheid van God die het opneemt voor zijn volk (doortocht door de Rietzee), het is ook een geloofsbelijdenis: God is uniek: Hij kan niet vergeleken worden met welke god dan ook.

Historische benadering

Mozes, Aäron en Mirjam waren belangrijke leidersfiguren in de bevrijding van de Hebreeën uit Egypte. In latere overleveringen werd Mozes meer en meer de grote Wetgever ten koste van Mirjam en Aäron, die in zijn schaduw kwamen te staan.

De uittocht uit Egypte wordt verbonden met de verdrukking van alle vreemdelingen na de verdrijving van de Hyksos in Egypte.

Suggestie

Grote kinderen

VERTELLEN

Halleluja

(C. LETERME, Een parel voor elke dag, uitgeverij Averbode 2007, p. 231)

Iemand zat op een bank in het park de Bijbel te lezen.
Hij was zo enthousiast, dat hij regelmatig riep:
‘Halleluja, loof de Heer.’
Een bijbelgeleerde kwam voorbij en vroeg wat hij las.
‘Het boek Exodus.
Dat gaat over Mozes die met de joden uit Egypte trok.
Ik lees juist dat God de zee gesplitst heeft
zodat het joodse volk
er door kon gaan.’
De geleerde zei hierop:
‘Weet je dan niet
dat er op die plek hooguit 10 cm water stond.’

De man bleef teleurgesteld achter op zijn bank.
Na een tijd besloot hij om verder te lezen.
Even later weerklonk:
‘Halleluja, loof de Heer.’
De geleerde hoorde het nog net,
keerde terug en zei:
‘Ik heb je zojuist uitgelegd wat er toen gebeurde.
Ben je dat dan nu reeds vergeten?’
De man schudde zijn hoofd en zei:
‘Integendeel, ik ben heel blij met uw uitleg.
Het is toch fantastisch!
Maar 10 cm water
en daarin komt een heel leger om.’