…page…

Exodus 2, 11-22: Mozes komt op voor zijn volk

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 86-87)

Op een keer kwam Mozes bij de mensen van zijn eigen volk. Hij was toen al volwassen. Hij zag hoe hard de Israëlieten moesten werken. Hij zag ook dat een Israëliet geslagen werd door een Egyptenaar. Mozes keek om zich heen en zag dat er verder niemand in de buurt was. Toen sloeg hij de Egyptenaar dood. Hij verborg hem vlug onder het zand.
De volgende dag zag Mozes twee Israëlieten met elkaar vechten. Hij vroeg aan de man die begonnen was: ‘Waarom sla je iemand van je eigen volk?’ De man zei: ‘Waar bemoei jij je mee? Wie zegt dat jij de baas bent over ons? Wil je mij soms ook doodslaan, net als die Egyptenaar?’ Mozes schrok. Hij dacht: De mensen weten dus wat ik gedaan heb.
Toen de farao hoorde wat er gebeurd was, wilde hij Mozes laten doden. Maar Mozes vluchtte.

Mozes ging naar het land Midjan. Toen hij daar bij een waterput zat, kwamen de zeven dochters van de priester van Midjan eraan. Ze begonnen de schapen en geiten van hun vader water te geven. Toen kwamen er herders aan die hen weg wilden jagen. Maar Mozes ging eropaf om de meisjes te helpen. Daarna gaf hij hun dieren te drinken.
Toen de meisjes thuiskwamen, vroeg hun vader: ‘Hoe komt het dat jullie vandaag zo vroeg terug zijn?’ Ze zeiden: ‘Een Egyptenaar heeft ons geholpen toen de herders ons weg wilden jagen. En hij heeft ook water voor ons gehaald en de dieren te drinken gegeven.’
‘En waar is die man nu?’ vroeg hun vader. ‘Waarom hebben jullie hem bij de put achtergelaten? Ga hem halen, dan kan hij bij ons eten.’
Mozes ging met de meisjes mee naar hun vader. Daarna bleef hij daar wonen. Eén van de dochters, Sippora, werd zijn vrouw. Toen zij een zoon kreeg, noemde Mozes hem Gersom. ‘Ik ben een vreemdeling hier,’ zei Mozes. ‘Ik woon in een land dat ik niet ken.’

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Toen Mozes volwassen was, ging hij eens naar de Hebreeën, zijn broeders.
Daar zag hij hoe zwaar ze moesten werken.
Hij zag ook dat een Egyptenaar een Hebreeër neersloeg.
Hij keek naar alle kanten en zag dat er niemand in de buurt was.
Toen sloeg hij de Egyptenaar neer en verborg hem in het zand.
De dag daarna zag hij twee Hebreeuwse mannen met elkaar vechten.
Hij vroeg aan hem die ongelijk had: `Waarom sla jij je vriend?'
De man zei: `Wie heeft je als heer en rechter over ons aangesteld?
Ben je soms van plan om me ook te doden, net als die Egyptenaar?'
Mozes werd bang en dacht: ‘Het is dus toch bekend geworden.'
Toen de farao hoorde van dit gebeuren zocht hij Mozes te doden.
Maar Mozes kon weglopen en vluchtte naar Midjan.

Op een dag ging hij bij een put zitten.
Nu had de priester van Midjan zeven dochters.
Die kwamen water putten en drinkbakken vullen
om de kudde van hun vader te drinken te geven.
Maar herders wilden de meisjes weg jagen.
Toen sprong Mozes op, kwam de meisjes te hulp
en gaf de dieren te drinken.
Toen de meisjes thuiskwamen zei hun vader Reuël:
‘Wat zijn jullie vroeg terug vandaag!'
Ze zeiden: ‘Een Egyptenaar nam ons in bescherming tegen de herders.
Hij putte ook water voor ons en gaf het vee te drinken.'
Toen vroeg hij aan zijn dochters: `Waar is die man?
Waarom lieten jullie hem daar staan?
Nodig hem uit om te komen eten.'
Toen Mozes besloot om bij die man te blijven,
Mocht hij met zijn dochter Sippora trouwen.
Ze kreeg een zoon die hij de naam Gersom gaf.
‘Want,’ zo zei Mozes, ‘ik ben gast in een vreemd land.'

Stilstaan bij …

Mozes
Mozes bevrijdde de Israëlieten uit Egypte en bracht hen tot aan de grens van het Beloofde Land.

Hebreeën
In de antieke wereld van het Nabije Oosten werden mensen die zich voor bepaalde diensten verhuurden zonder slaaf te zijn, Chabiru genoemd. Vandaar komt de naam Hebreeën. Dat merk je aan de medeklinkers die in beide woorden dezelfde zijn.
Hebreeër is dus een sociologische aanduiding.
Later - wanneer de farao's niet meer tot de Hyksos-dynastie behoorden (die de Semieten goed gezind waren) - werden de Hebreeën tot slavendienst verplicht, omdat ze door de farao als bedreiging werden ervaren.
Vooral de Egyptenaren en de Filistijnen noemden de Israëlieten Hebreeën. Voor hen lag er iets van geringschatting in die naam. In het late jodendom werd Hebreeën een erenaam voor joden.

Bij de tekst

Echt gebeurd?

Historische bronnen vermelden nauwelijks iets over de slavernij van Israël in Egypte. Aan de oostzijde van de Nijldelta werden steden gebouwd om Egypte te verdedigen tegen de invallen van woestijnrovers. De bouw van die steden door slaven zou de historische achtergrond kunnen zijn van het begin van het boek Exodus.

Een eerste 'portret' van Mozes

. Mozes verdraagt geen onrecht
- Als hij ziet hoe een Egyptenaar een Hebreeër doodt,
wordt hij zo kwaad dat hij die Egyptenaar neerslaat.
- Wanneer hij twee vechtende Hebreeuwse mannen ziet,
neemt hij het op voor hem die ongelijk kreeg.
- Als hij ziet hoe herders bij een waterput meisjes wegdringen,
komt hij ze te hulp en geeft de dieren te drinken.

Driemaal neemt Mozes het op voor de zwakke, die geen rechten krijgt. Een handelswijze die in het verlengde ligt van hoe God handelt.

. Mozes kan reëel iets doen aan de situatie van de Hebreeën
hij is Hebreeër van geboorte en hij werd grootgebracht aan het Egyptische hof.

Een roepingsverhaal?

Deze tekst kan men het 'eerste' roepingsverhaal van Mozes noemen: Mozes wordt 'geroepen' vanuit het ZIEN van zijn volk. Hij GAAT ernaar toe omdat hij zich niet neerlegt bij het onrecht dat zijn volk wordt aangedaan. In deze historische gebeurtenissen ervaart hij het roepen van God om ter harte te nemen, op te komen voor ...

Dat God zich openbaart is een gebeuren dat groeit in het bewustzijn van de persoon die nadenkt over zijn ervaringen.

Merk op

. Het is niet zo dat de Egyptenaren de slechten en de Hebreeën de goeden zijn. Geweld is in ieder mens latent aanwezig, ook bij Mozes.

. Mozes neemt de wet in eigen hand en bestrijdt de ene misdaad door er zelf een andere te begaan. Hij is zo gedreven tegen elke vorm van onrecht, dat hij/zij zelf onrecht begaat.

Bijbel en kunst

ANONIEM

Mozes wordt gevonden als baby in de Nijl

Detail van een fresco in de synagoge van Dura-Europos in Syrië.
Volgens een Aramese inscriptie dateert de synagoge uit 244 na Christus. Ze werd ontdekt bij opgravingen in 1932.