Genesis 17, 3-9: Een belofte voor altijd

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 30)

Abram maakte een diepe buiging.
God ging verder: ‘Voortaan heet je niet meer Abram, maar Abraham. Ik beloof je dat er later heel veel volken van je zullen afstammen. Ik zal je heel veel nakomelingen geven. Er zullen niet alleen veel volken van je afstammen, maar ook veel koningen.
Ik doe je een belofte die ook geldt voor je nakomelingen, en voor alle generaties na jou, voor altijd. Ik zal jouw God zijn en de God van je nakomelingen. Je bent nu een vreemdeling in het land Kanaän. Maar ik zal dit hele land aan jou geven. Kanaän zal voor altijd het land van jou en je nakomelingen zijn. En ik zal ook hun God zijn.’

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Toen boog Abram heel diep.
God zei: ‘Dit is mijn verbond met je:
Je zult de stamvader worden van heel veel volkeren.
Je zult niet langer Abram heten, maar Abraham,
want Ik maak je tot vader van vele volken.
Ik zal je heel vruchtbaar maken,
er zullen volken uit je voortkomen, zelfs koningen.
Ik sluit een verbond met jou en je nakomelingen,
generatie na generatie, een verbond dat eeuwig duurt:
Ik zal je God zijn en de God van je nakomelingen.
Heel Kanaän, het land waar je nu als vreemdeling verblijft,
zal Ik aan jou en je nakomelingen voor altijd in bezit geven
en Ik zal hun God zijn.'
Verder zei God ook nog tegen Abraham:
‘Jij van je kant moet mijn verbond onderhouden,
jij en je nakomelingen, generatie op generatie.’

Stilstaan bij …

Abram / Abraham
Abraham leefde rond 2000 voor Christus. Met hem begint de eigenlijke geschiedenis van het joodse volk. Daarom wordt hij hun stamvader genoemd. De naamswijziging (Abram wordt Abraham) valt samen met het ingaan op de roep van God.

Verbond
Als een verbond gesloten wordt, moeten de partijen zich voor elkaar inzetten en zich houden aan hun afspraken:
God: zorgt ervoor dat Abraham de vader wordt van vele volkeren, die het land Kanaän zullen krijgen om in te wonen.
Abraham: hij en zijn nakomelingen zullen God dienen en alleen zijn wetten onderhouden. Andere goden worden geweerd.

Stamvader
Joden, christenen en moslims zien Abraham als hun stamvader:
. voor de joden begint met hem het joodse volk
. voor christenen is Abraham hun geestelijke voorvader.
. voor moslims is hij via zijn zoon Ismaël, de voorvader van de Arabieren.

Kanaan
Naam van het land dat God aan Abraham, Isaak en Jakob beloofde. In dat land woonden de Kanaänieten. Volgens Genesis 9 stammen ze af van iemand die Kanaän heette, een kleinzoon van Noach. Kanaän lag tussen de Middellandse Zee en de Jordaan.
Er zijn geen precieze grenzen van dit land te geven, omdat het verzameling was van allerlei kleine en grote steden die eigen koningen hadden.

Bij de tekst

Ontstaan van de tekst

Tijdens de ballingschap begon men aandacht te schenken aan de besnijdenis als herkenningsteken van het uitverkoren volk, als teken van het verbond.
De liturgische feesten en de offers die voorheen het teken waren van Israëls uitverkoren bestaan, waren weggevallen. Nu kwam het erop aan op een persoonlijke manier stelling te nemen t.o.v. de heidenwereld waar men als bannelingen leefde. Zo werd de besnijdenis een belijdenis, een ritus waarmee men belijdt trouw te blijven aan Jahwe.

Een nieuwe naam

De naam is in het Oosten en dus ook in de Bijbel sterk verbonden aan de mens, die deze naam draagt. In vele Bijbelverhalen zegt de naam al wie en hoe deze persoon is of hoe hij behoort te zijn. Als een situatie veranderde werd ook de naam veranderd. Een nieuwe naam betekent een nieuw bestaan, een nieuwe taak.
(Bijvoorbeeld: nieuwe naam voor een zaak, een school, verandering van naam tijdens de puberteitsjaren, een dierennaam – totem - bij de scouts, een artiestennaam...)

Zo kreeg Abram (= vader is verheven) de nieuwe naam Abraham (= vader van vele volkeren) omdat hij door het verbond in een nieuwe relatie komt te staan met God.
Zo werd ook de naam van zijn vrouw Saraï (= vorstin van haar eigen volk) veranderd in Sara (= vorstin van de hele wereld)
Maar wellicht werd de naam van de eerste patriarch van Israël op twee verschillende manieren overgeleverd en geeft de schrijver van deze verhalen aan dit verschil een betekenis.
Taalkundig is deze interpretatie nogal kunstmatig, want de vorm Abraham is niets meer dan een uitgerokken vorm van de naam Abram. Wilde men in het Hebreeuws iets een plechtige nadruk geven, dan voegde men vaak een h-klank toe.