Handelingen 14, 5-18: Paulus geneest een verlamde man

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1745)

Toen maakte de eerste groep plannen om Paulus en Barnabas te mishandelen en te doden. Daar deden Joden en niet-Joden aan mee, samen met hun leiders. Maar Paulus en Barnabas hoorden wat zij van plan waren, en vluchtten weg. Ze gingen naar de steden Lystra en Derbe, en naar andere plaatsen in het gebied Lykaonië. Overal vertelden ze het goede nieuws over Jezus.

In Lystra woonde een man die geen kracht had in zijn voeten. Hij kon al zijn hele leven niet lopen.
Op een keer zat hij naar een toespraak van Paulus te luisteren. Paulus keek hem aan. Hij zag dat de man geloofde dat hij beter kon worden. Daarom riep hij tegen de man: ‘Kom overeind, en ga staan!’ Meteen sprong de man op en hij begon rond te lopen.

Toen de mensen zagen wat Paulus gedaan had, begonnen ze in hun eigen taal te roepen: ‘Dit lijken mensen, maar het zijn goden! De goden zijn naar ons toe gekomen!’ Want ze dachten dat Barnabas de Griekse god Zeus was. En ze dachten dat Paulus de god Hermes was, de boodschapper van de goden. Want Paulus hield alle toespraken.
Vlak bij de stad was een tempel van Zeus. De priester van de tempel kwam meteen naar de poort van de stad. Hij bracht stieren mee met bloemenkransen om hun nek. Hij en de andere mensen wilden die stieren offeren aan Paulus en Barnabas.
Toen Barnabas en Paulus begrepen wat er ging gebeuren, schrokken ze vreselijk. Ze duwden de mensen aan de kant en riepen: ‘Wat doen jullie nu? Wij zijn mensen, net als jullie! Wij vertellen juist dat je geen goden moet vereren die niet bestaan. Jullie moeten alleen de levende God vereren. Hij heeft de hemel en de aarde gemaakt, en de zee en alles wat daar leeft. Tot nu toe werd God alleen door de Joden vereerd, en andere volken vereerden hun eigen goden. Toch heeft God ook voor jullie gezorgd. Hij zorgde dat het koren kon groeien, dat jullie eten hadden en gelukkig waren.’
Met die woorden konden Paulus en Barnabas de mensen nog maar net tegenhouden. Anders hadden de inwoners van Lystra hun een offer gebracht.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

De heidenen en de Joden wilden samen met hun overheden
Paulus en Barnabas mishandelen en stenigen.
Zodra die dit merkten, vluchtten ze weg
naar de steden Lystra, Derbe en hun omgeving.
Ook daar predikten ze het Evangelie.
In Lystra was er een man die geen kracht in zijn voeten had.
Hij was verlamd van zijn geboorte af en had nooit kunnen lopen.
Terwijl hij naar de toespraak van Paulus luisterde,
keek die hem aandachtig aan
en zag dat de man geloofde dat hij genezen kon worden.
Daarom zei hij luid: ‘Ga op je voeten staan, recht op!’
De man sprong op en liep rond.
Toen de mensen zagen wat Paulus deed, riepen ze in het Lykaonisch:
‘De goden zijn als mensen naar ons gekomen.’
Barnabas noemden ze Zeus
en Paulus Hermes, omdat hij het woord nam.
De priester van de tempel Zeus-buiten-de-stad bracht stieren,
die met kransen versierd waren naar de poorten.
Samen met het volk wilde hij een offer opdragen.
Toen Barnabas en Paulus door hadden wat de bedoeling was,
scheurden ze hun kleren, gingen tussen het volk, en riepen luid:
‘Mannen, wat doen jullie? Wij zijn mensen, net als jullie!
Wij brengen jullie de Blijde Boodschap
dat jullie zich moeten afkeren van waardeloze goden
en jullie wenden tot de levende God,
die de hemel en de aarde gemaakt heeft
en de zee en alles wat daarin leeft.
In het verleden liet Hij alle volken hun eigen weg gaan,
maar Hij liet niet na van zichzelf te getuigen
door weldaden te schenken:
want vanuit de hemel gaf Hij jullie zegen en vruchtbare jaargetijden
en maakte jullie blij met overvloed van voedsel.’
Maar zelfs die woorden slaagden er amper in het volk tegen te houden
om hun een offer op te dragen.

Stilstaan bij ...

Stenigen
Typisch joodse manier van veroordeling. De veroordeelde werd eerst van een drie tot vier meter hoge muur of rots geworpen. Beneden wierp de eerste getuige een zware steen op zijn hart, daarna gooiden de andere getuigen en de aanklager.

Lystra
Lystra was een stad in Lykaonië (Klein-Azië), ten zuiden van Iconium.

Derbe
Stad in het zuidoosten van Lykaonië in de Romeinse provincie Galatië. Derbe lag aan de Via Sebaste op ongeveer 150 kilometer van Lystra.

Verlamd
Net als Petrus geneest Paulus iemand die verlamd is. Zo plaatst Lucas Paulus op dezelfde hoogte als Petrus, zelfs wanneer hij Jezus niet gekend heeft op dezelfde manier als Petrus.
Lees meer over wonderverhalen.

Paulus
Paulus studeerde bij rabbi Gamaliël en werd een farizees Schriftgeleerde. Hij bestreed de opvattingen van Jezus en zijn volgelingen. Toen hij naar Damascus ging om 'christenen' gevangen te nemen, werd hij door Jezus geroepen. Vanaf dat moment werd hij zelf christen.
Onder zijn impuls en door zijn reizen in Klein-Azië en Griekenland, kwam er een doorbraak van het christendom bij de niet-joodse volkeren. Daarom wordt Paulus ‘de apostel der heidenen’ genoemd.

Barnabas
(Aramees = 'zoon van de vertroosting')
Deze reisgenoot van Paulus , die van Joodse afkomst was, was een neef van Marcus. Hij kwam van het eiland Cyprus.

Zeus
(Jupiter – vertaald: ‘godvader’ bij de Romeinen)
Zeus was de belangrijkste god bij de Grieken.

Hermes
(Mercurius bij de Romeinen)
De god Hermes, een zoon van Zeus, was de boodschapper van de goden. Om zijn werk snel te kunnen verrichten had hij vleugels aan zijn voeten.
(Vergelijk met de vleugels van de engel Gabriel die de boodschap van de geboorte van Jezus aan Maria brengt. Het woord ‘engel’ betekent ‘boodschapper').
In de oudheid vertelde men dat Zeus en Hermes eens als mensen in een stad kwamen om te zien hoe de mensen hen zouden ontvangen. Overal vroegen ze naar onderdak. Bij rijke mensen werden ze niet binnengelaten, maar ze werden wel ontvangen bij arme mensen die in hutten woonden. Die werden daar rijkelijk voor beloond.

Levende God
Als Paulus mensen toesprak, sprak hij meestal over God in het licht van de geschiedenis van het Joodse volk. In Lystra knoopte hij aan bij de algemeen menselijke ervaring.

Bij de tekst

Opvallende gelijkenis

Handelingen 14, 5-18	Paulus geneest een kreupele (Lystra)
Handelingen 3, 1-10	Petrus geneest een verlamde man (tempelpoort Jeruzalem).
Marcus 2, 1-12	Jezus geneest een verlamde man.

Verschillende talen

Paulus en Barnabas hadden eerst niet door wat de bedoeling was van de bewoners van Lystra, omdat ze de mensen niet verstonden. Die spraken Lykaonisch, een volks dialect dat de mensen in Lystra spraken. Toch blijken ze Grieks te verstaan, de taal die Paulus en Barnabas spraken.

Bijbel en kunst

RAFAËL

Het offer te Lystra

Karton uit de reeks ‘Handelingen van de apostelen’ . Deze kartons, ontwerpen voor wandtapijten, waren zo beroemd dat ze nu als zelfstandige kunstwerken bewaard zijn. De tapijten werden te Brussel geweven in het atelier van Pieter van Aelst.

De reeks ‘Handelingen van de apostelen’ werd gemaakt in opdracht van paus Leo X in 1515, voor de Sixtijnse kapel.

Merk op dat de afbeelding op het tapijt, de illustratie op het karton in spiegel afbeeldt. Dit heeft te maken met de manier van werken bij de wevers.

K. DUJARDIN

Paulus geneest de kreupele in Lystra (1663)

Karel Dujardin (1626 - 1678) was een Nederlands kunstschilder, die vooral bekend is om zijn landschappen op ‘zijn Italiaans’.