Lucas 24, 50-53: Het afscheid van Jezus
De tekst
Dichter bij de tijd
(Bewerking: C. Leterme)
Jezus zei tegen zijn leerlingen:
'In de Bijbel staat dat de Messias zal lijden en sterven
en dat Hij op de derde dag zal verrijzen uit de dood.
En ook dat men in zijn naam
bekering tot vergiffenis van de zonden moet prediken.
Men moet dat doen bij alle mensen, te beginnen in Jeruzalem.
Jullie zijn daarvan getuigen.
Daarom zend Ik jullie wat mijn Vader beloofd heeft.
Blijf in de stad, tot God jullie die kracht zal geven.'
Daarna ging Jezus met de leerlingen naar buiten tot bij Betanië.
Hij stak zijn handen omhoog en zegende hen.
Terwijl Hij dat deed, ging Hij weg. Hij werd in de hemel opgenomen.
Zijn leerlingen aanbaden Hem
en keerden heel blij naar Jeruzalem terug.
Zij gingen de hele tijd naar de tempel en verheerlijkten God.
Stilstaan bij ...
Betanië
Betanië lag op de zuidoostelijke helling van de Olijfberg, op vier kilometer van Jeruzalem, op de weg van Jeruzalem naar Jericho. Wellicht ligt de huidige Palestijnse stad Al-Azariya op de plaats van het vroegere Betanië.
Zegenen
Men wenst de ander het goede en de nabijheid van God toe. Die wens gaat meestal samen met een handgebaar of een handoplegging.
Bij de tekst
Een typisch verhaal voor Lucas
. Jezus vervult de schriften (er staat geschreven)
. Oproep tot bekering en vergeving van de zonden
. Komst van de Heilige Geest (kracht van boven)
. Universalisme van de boodschap (alle volken)
Merk op
.
In deze tekst zitten veel elementen verweven die herinneren aan Godsverschijningen in het Oude Testament: wolk, twee mannen, witte kleren, berg ...
.
Lucas zegt niets over het verdriet, de ontgoocheling en de verslagenheid van de leerlingen om het heengaan van Jezus (zie het verhaal over de leerlingen van Emmaüs). Dit komt omdat deze tekst geschreven is vanuit de ervaring en het geloof dat Jezus bij ons is. Hoewel dit niet te zien is, kan men dit ervaren/voelen ... zeker als men handelt naar zijn woord.
Twee teksten over hemelvaart
| Lucas 24, 50-53 | Handelingen 1, 1-11 | |
| Waar in het boek? | Slot van het evangelie | Begin van het boek Handelingen |
| Hoofdaccent? | Jezus | Leerlingen |
| Wanneer? | Met Pasen zelf | Veertig dagen na Pasen |
| Waar? | Betanië | Olijfberg (Handelingen 1, 12) |
| Hemelvaart | Jezus werd in de hemel opgenomen | Een wolk maakt Jezus onzichtbaar; Er verschijnen twee mannen in witte gewaden |
Dat Lucas zo verschillend over dezelfde gebeurtenis schrijft, geeft aan dat hij meer geïnteresseerd is in de betekenis van dit gebeuren dan wat er in feite gebeurde.
Wellicht maakte hij in het boek Handelingen een onderscheid tussen verrijzenis en hemelvaart om er inhoudelijk meer reliëf te kunnen aan geven.
Suggesties
Grote kinderen
ACTUALISEREN
Leven volgens de Geest van God
Maak een aantal kaarten waarop voorwerpen of instrumenten geschreven of getekend zijn (B.v. GSM, fiets, spaarvarken, handen, toetsenbord van PC, voeten...) of maak een kopie van deze bladzijde.
Nodig de kinderen uit om na te denken hoe ze met dit instrument of voorwerp, kunnen leven volgens de Geest van God.
DOEN
Tekenen
Indien je de kinderen iets wilt laten tekenen, dan bij voorkeur het moment dat Jezus zijn leerlingen voor het laatst toespreekt, of de verschillende manieren waarop mensen vandaag de dag de opdracht van Jezus realiseren.
Het 'ten-hemel-varen' zelf wordt het beste niet uitgetekend. Men bekomt er wel heel grappige tekeningen mee, die maar weinig met de kern van het verhaal te maken hebben.
Overwegingen
Frans Mistiaen s.j.
Gezonden door Jezus’ liefde, verheven tot goddelijke kracht
Leerlingen of studenten die nu in hun laatste jaar zitten,
zijn in deze weken niet alleen hard aan het blokken,
maar zij beginnen ook stilaan afscheid te nemen
van hun onderwijzers, hun leraren en hun school.
Misschien met een beetje heimwee naar de voorbije jeugdperiode,
maar toch vooral met grote fierheid en blijde hoop
omdat zij voor de uitdaging staan
om volgend jaar meer op eigen benen hun weg verder te maken.
Het is de start van een grotere onafhankelijkheid en volwassenheid.
Hemelvaart is voor ons, gelovigen,
het feest van onze eerste onafhankelijkheid en volwassenheid
op gelovig gebied.
Jezus wordt verheven bij Zijn Vader
en wij worden gezonden om nu zelf op weg te gaan,
vanuit Zijn kracht, maar met onze talenten en vindingrijkheid.
Wij mogen ons niet inbeelden dat Jezus, veertig dagen na Pasen,
letterlijk een soort ruimtevaart begon
en voorgoed verdween in een lege wolkenhemel.
Neen, we hoorden een verhaal dat vol beeldspraak en symbolen zit
en dat dus een diepere betekenis heeft.
Eigenlijk wilden de evangelisten ons nog iets zeggen
over Jezus’ verrijzenis, een ander aspect ervan verduidelijken:
nl. Zijn verheerlijking bij God, de terugkeer naar Zijn Vader.
Hoe moesten zij dat gaan uitleggen?
Zij grepen daarvoor terug naar de beeldspraak
die zij kenden uit het Oude Testament,
de ‘berg’, de ‘wolk’, de verschijning van ‘twee engelen’
- allemaal duidelijke symbolen van Jahwes tegenwoordigheid -
en de ‘ten-hemel-opneming’ zoals bij de grote profeet Elia...
Dat was de beeldspraak die zij voor handen hadden
en waarmee zij wilden duidelijk maken
dat Jezus, bij Zijn verrijzenis, werd verheven bij God
en verheerlijkt tot Heer over heel de wereld .
Wat betekent het voor ons vandaag dat wij geloven
in deze ‘verheffing’ en ‘verhoging’ van Jezus
tot ‘Heer over heel onze wereld en heel onze geschiedenis?
Dat wil zeggen dat wij geloven
dat Jezus’ liefde de allerbelangrijkste waarde in onze wereld is,
dat wij durven vertrouwen
dat de liefde, zoals Hij die ons voordeed,
- en dat is de belangeloos-dienende liefde -
voor ons uiteindelijk de enige kracht is
die bij machte is
om alle weerstanden in onze wereld te overwinnen.
En dit wordt niet zo vanzelfsprekend door iedereen erkend.
Weerstanden ervaren wij genoeg:
scheidingen in relaties, geweld tegen vluchtelingen,
aanslagen met onschuldige slachtoffers, seksueel misbruik.
Welnu, wij christenen, wij geloven
dat bij al die kwetsende weerstanden
de oplossing nooit gelegen is in wraak, bitterheid of agressiviteit,
maar dat, integendeel,
alleen een surplus aan belangeloze liefde bij machte is
ons de vindingrijkheid te schenken
om het probleem op te lossen,
een gerechtvaardigde compensatie aan te bieden
of het onvermijdelijke te aanvaarden.
Wij geloven dat niet het noodlot of de kwade machten,
maar de dienende liefde uiteindelijk
de echte stuwende kracht is van onze wereld.
Dat is een geloofskeuze, die niet door iedereen wordt gevolgd.
Waar is de Heer Jezus nu te vinden?
Sinds Zijn hemelvaart is Jezus in de hemel bij God.
Maar, waar is de hemel, waar is God?
De oude catechismus antwoordde:
"God is overal, in de hemel en op aarde en op alle plaatsen...",
maar vergat er misschien bij te zeggen:
"maar vooral in het hart van de mensen die liefde betonen!"
Want inderdaad, dáár is God, in ons eigen hart.
Dáár begint de hemel, waar mensen hartelijk en dienstbaar
en liefdevol zijn in Zijn Naam.
Waar ging Jezus dus naartoe
als Hij ten hemel werd opgenomen?
Naar het hart van Zijn Vader
en naar het hart van de liefdevolle mensen!
Het feest van Hemelvaart is niet het feest
van Jezus' afscheid van Zijn leerlingen. Wel integendeel.
Het evangelie legt er juist de nadruk op
dat Hij bij ons blijft, tot aan de voltooiing der tijden,
maar dan wel met een heel nieuw Lichaam.
Hemelvaart is juist het feest van Jezus’ aanwezigheid onder ons,
maar wel op een heel andere manier dan vroeger.
Niet meer als zichtbare, tastbare Mens van vlees en bloed naast ons.
Wel als Bezieler in het hart en het lichaam van al diegenen
die Zijn Liefde uitdragen tot aan de uiteinden der aarde,
tot aan de voltooiing der tijden.
Gods boodschappers uit het verhaal zeggen ook aan ons vandaag:
"Mensen, wat staat gij naar de hemel te kijken...",
als om te zeggen: “...het is op aarde te doen!
Steek dus de handen uit de mouwen!”
Bij Hemelvaart worden wij door Jezus Zelf op zending gestuurd:
"Maak alle volkeren tot Mijn leerlingen!"
Jezus vraagt dus dat wij op wereldtocht zouden gaan.
Wij krijgen de verantwoordelijkheid om Zijn ideaal voort te zetten,
maar met onze talenten en mogelijkheden,
met onze vindingrijkheid en beperkingen.
Dat wordt onze grootse, universele opdracht:
aan heel de wereld kenbaar maken
dat de zichzelf-gevende, onbaatzuchtige, belangeloos-dienende liefde
de allerhoogste waarde is voor ons leven.
Zo wordt Zijn nieuw verrezen Lichaam in onze wereld werkelijkheid.
Hemelvaart
is dus helemaal niet de herdenking van Jezus die weg is,
omdat Hij lang geleden een tocht begon door een lege ruimte. Neen!
Hemelvaart is het feest
van onze christelijke verantwoordelijkheid van vandaag.
Wij vieren dat wij Jezus voortaan erkennen
als de stuwende Kracht van ons leven elke dag opnieuw.
Hij geeft ons vandaag weer de opdracht
een liefdestocht te beginnen door heel de wereld,
vanuit Zíjn bezieling in óns hart.
Marc Galant, trappist (Orval)
Tweede taal (2016)
Wij hoorden twee verschillende versies van Jezus’ hemelvaart. In de Handelingen van de apostelen plaatst Lucas de Hemelvaart veertig dagen na Pasen. In zijn evangelie echter stijgt Jezus ten hemel, de dag zelf van Pasen. Wat bedoelt Lucas met die twee verschillende versies van de hemelvaart?
Een gebeuren tussen God en de mens kan belicht worden vanuit het oogpunt van God of vanuit de gezichtshoek van de mens. Voor God is het paasmysterie van de Godszoon één en enkelvoudig. Voor de mens speelt het zich af in de loop van de geschiedenis. Het is het genie van Lucas achtereenvolgens de ene en daarna de ander invalshoek te belichten.
Liefde is altijd geven en ontvangen. In het mysterie van de Drievuldigheid onthaalt de Zoon met totale ontvankelijkheid alles wat de Vader hem in handen legt. Zo laat hij de Vader toe volledige gave te zijn. Dit totale onthaal komt de Zoon beleven in onze menselijke natuur. Tegenover de Vader was “de Zoon van God, Jezus Christus … niet ja en nee; in Hem was slechts Ja, en al de beloften van God hebben in zijn persoon een Ja gevonden” (2 Korintiërs 1, 19-20). Zo kan de Vader zich in Jezus aan de mensheid geven. Dit enige mysterie van Gods liefde drukt zich uit in de dood, de verrijzenis en de hemelvaart van Jezus, en in de gave van de Geest. De Vader geeft er zich aan de Zoon, en de Zoon geeft er zich aan de Vader. De Zoon weerkaatst dit mysterie in de mensheid.
Die zienswijze komt sterk tot uiting in het Johannesevangelie. Dat Jezus van de aarde verheven wordt, duidt er zowel op zijn kruisdood als op zijn hemelvaart. Jezus geeft de Geest wanneer Hij sterft op het kruis (Johannes 19, 30: Grieks: ‘paredôken to pneuma = hij gaf de Geest door), zoals Hij de Geest geeft op de dag van zijn verrijzenis bij de verschijning aan zijn apostelen (Johannes 20, 22). Het paasmysterie is één. Lucas zegt niets anders als hij, enerzijds de woorden citeert van Jezus aan de ‘goede moordenaar’: “Ik beloof je, vandaag nog zul je bij mij zijn in het paradijs” (Lucas 23, 43), en anderzijds Jezus’ hemelvaart plaatst op Pasen, en dan weer veertig dagen later (Handelingen 1,3-11)."
Lucas belicht echter ook het paasmysterie vanuit ons menselijk oogpunt. Als mensen ontwaren wij het ene witte licht van Gods mysterie als door het prisma van ons menszijn dat het ene witte licht uiteen doet vallen in verschillende kleuren. Zo zien wij de dood van Jezus als een kleur apart, - en echt dood zijn was voor de joden drie dagen dood zijn. Het kleur van de verrijzenis komt dus drie dagen later met het lege graf en de verschijningen van de Verrezene. De hemelvaart is gekleurd door het ophouden van die verschijningen, terwijl de gave van de Geest iets is dat ook afzonderlijk in het oog moet springen. Op die manier vermeldt Lucas in de Handelingen de verschillende menselijke kleuren apart die samengevat zijn in de ene witte kleur van Jezus’ paasmysterie. Lucas spreekt zich dus niet tegen: hij toont ons twee aspecten die elkaar aanvullen. Wat één is voor God, ontplooit zich als meervoudig in onze mensengeschiedenis. "
Houden we nu even stil bij één van die menselijke kleuren. In de Handelingen der Apostelen plaatst Lucas veertig dagen tussen Pasen en Hemelvaart. Wat betekent die veertig? In de Bijbel betekent veertig een voldoende lange tijd. Toen Sint Benedictus zijn Regel schreef, rond de jaren 530-560, begon de vasten niet op Aswoensdag maar op de eerste zondag van de vasten. En gezien men niet vastte op zondag waren er maar 6 maal 6 vastendagen. Toch noemde men dat de veertigdaagse vasten. Zes maal zes dagen vasten is immers een voldoende lange vastentijd. Later, in de achtste eeuw, toen men de Bijbelse betekenis niet meer kende van die “veertig”, heeft men gezegd: ”zes maal zes is maar zes-en-dertig” en men heeft vanaf Aswoensdag aan de vasten vier dagen toegevoegd om aan veertig vastendagen te komen. Welnu, Lucas spreekt hier niet over mathematisch veertig dagen, maar over een voldoende lange tijd dat de verrezen Jezus verschenen is. Zo kan Sint Paulus spreken over de verschijning van de verrezen Jezus, die hij zelf als laatste had op de weg naar Damascus (1 Korintiërs 15, 8), en dat was zes jaar na Jezus’ verrijzenis.
Ten slotte nog dit: Christus is ten hemel gestegen, maar waar is die hemel? De apostelen horen zich de les spellen: ”Mannen van Galilea, wat staat ge daar naar de hemel te kijken?” Christus werd omhooggeheven, maar een wolk onttrok Hem aan de ogen. Het is de wolk die in de bijbel Gods tegenwoordigheid aanduidt terwijl ze Hem onttrekt aan onze ogen. Jezus deelt voortaan met zijn menselijk lichaam in Gods onzichtbare aanwezigheid. Gods tegenwoordigheid is niet elders, ze is hier. De verrezen Jezus is hier, in die aanwezigheid.
Als we zeggen: ”Christus is opgestegen ten hemel”, dan betekent dat, tezelfdertijd, twee dingen. Enerzijds is Christus nu aan onze ogen onttrokken, opgenomen in de onzichtbare intimiteit van God. Maar anderzijds is Hij zeer dicht bij ons gekomen, en zichtbaar geworden in onze zusters en broeders rondom ons.
Waarom zijn wij Christus’ getuigen? Wel juist omdat wij Hem in ons dragen. Door ons leven en doen, ofwel laten wij Christus vandaag zichtbaar worden, ofwel trekken wij een muur op tussen Christus en onze medemensen. Daar ligt de diepste zin van de Hemelvaart: Christus stelt ons verantwoordelijk om zijn taak verder te zetten. Hij vertrouwt ons de sleutel toe van de hemel. Zijn hemelvaart brengt de hemel - in zijn tegenwoordigheid - onder ons.
Misschien voelen wij ons zeer onbekwaam om die verantwoordelijkheid op te nemen. Daarom gaan wij met Maria en de apostelen terug naar het Cenakel om er negen dagen te bidden, een noveen lang, als voorbereiding om de kracht van de Heilige Geest te ontvangen die van ons onbevangen getuigen van Christus kan maken, daar waar wij staan in het leven!