Jona 3, 1-10: Jona spreekt de Ninevieten toe

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1472-1473)

Voor de tweede keer kreeg Jona een opdracht van de Heer. De Heer zei: ‘Ga op reis naar Nineve. Waarschuw de mensen in die grote stad. Vertel hun wat ik tegen je zeg.’
Nu deed Jona wel wat de Heer gezegd had. Hij ging op reis naar Nineve.
Nineve was een enorm grote stad: het duurde drie dagen om er helemaal doorheen te lopen. Jona liep door een deel van de stad, en riep: ‘Nog veertig dagen, dan wordt Nineve helemaal verwoest!’

De inwoners van Nineve geloofden wat God gezegd had. Ze besloten te vasten. En alle mensen trokken rouwkleren aan. Zo lieten ze zien dat ze spijt hadden van hun slechte gedrag.
De koning van Nineve hoorde wat er in zijn stad gebeurde. Hij stond op van zijn troon en trok zijn koninklijke kleren uit. Hij deed rouwkleren aan en ging in het stof op de grond zitten. Hij liet overal in de stad bekendmaken: ‘Hier volgt een opdracht van de koning en zijn ministers: Niemand mag iets eten of drinken, ook de dieren niet. En iedereen moet rouwkleren dragen, ook de dieren. Bid allemaal tot God. En laat niemand meer geweld gebruiken of andere slechte dingen doen. Misschien zal God dan zijn plan veranderen. Misschien zal hij medelijden met ons krijgen en niet meer kwaad op ons zijn. Misschien zullen we dan niet sterven.’

God zag wat de inwoners van Nineve deden. Hij zag dat ze een eind maakten aan hun slechte gedrag. En hij kreeg medelijden en veranderde zijn plan. Hij had gedreigd de stad te verwoesten, maar hij deed het niet.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Nu zei God voor de tweede keer tegen Jona:
‘Sta op, ga naar Nineve, de grote stad,
en zeg tegen haar wat Ik je te zeggen heb gegeven.’
Jona stond op en ging naar Nineve, zoals God vroeg.

Nineve was een geweldig grote stad!
Er waren drie dagen nodig om er doorheen te trekken.
Jona ging de stad in, één dagreis ver.
Hij riep: ‘Veertig dagen nog,
en Nineve wordt met de grond gelijk gemaakt!’
Maar de Ninevieten zochten steun bij God.
Ze begonnen te vasten en boetekleren aan te trekken.

Ook de koning van Nineve hoorde wat Jona zei.
Hij stond op van zijn troon, deed zijn koningskleren uit,
trok een boetekleed aan en ging zitten in het stof.
Hij liet overal in Nineve zeggen:
'Bevel van de koning en van zijn ministers!
Mensen en dieren, groot en klein,
mogen niets eten, niet grazen en geen water drinken.
Mensen en dieren moeten boetekleren aandoen
en luid tot God roepen.
Iedereen moet zich bekeren van het kwaad dat aan zijn handen kleeft.
Wie weet komt God terug op zijn besluit en krijgt Hij er spijt van.
Wie weet komt Hij terug op zijn vlammende woede,
zodat we niet te gronde gaan!'

God zag wat ze deden
en dat ze hun slechte wegen begonnen te verlaten.
Hij kreeg spijt dat Hij gedreigd had met een ramp
en voerde die niet uit.

Stilstaan bij ...

Jona
(= huisduif)
Jona was een profeet die optrad in het Noordrijk, tijdens de regering van Jerobeam II (8e eeuw voor Christus 783-743). Hij verpersoonlijkt het volk Israël uit de tijd na de ballingschap toen het erg op zichzelf teruggeplooid leefde, de wil van God ontliep en niet kon begrijpen dat God net zoveel houdt van de andere volkeren als van Israël.

Nineve
Deze hoofdstad van Assyrië lag aan de oostelijke oever van de Tigris. De Assyriërs verdrukten jarenlang Israël.
Toen het verhaal van Jona werd neergeschreven was Nineve al een hele tijd een ruïne: in 612 verwoestten koning Cyaxares van Medië en Nabopalassar van Babylonië Ninive dat nooit meer werd heropgebouwd.
In de Bijbel werd Nineve het symbool van de heidense wereld, waarin men God niet kende en niet in Hem geloofde.

Veertig
'Veertig' verwijst naar de tijd waarin mensen kunnen veranderen. Het houdt de kans in om zich te bekeren en geeft de tijd om de kernwaarden in het leven terug te vinden.

Met de grond gelijk gemaakt
Profeten dreigden gewoonlijk met straf in de hoop dat hun toehoorders tijdig tot inkeer zouden komen en hun leven veranderen.

Bij de tekst

Het boek Jona in het jodendom

Het boek Jona wordt in de synagoge gelezen op de Grote Verzoendag (Jom Kipoer). De bekering van zowel Jona als van Nineve, waarbij 'dood' omkeert in 'nieuw leven' is er de aanleiding voor.
Aan de Grote Verzoendag gaan veertig dagen van inkeer en boetedoening vooraf, te vergelijken met de veertigdagentijd bij de christenen.

Historische context

In het jodendom van na de ballingschap (post-exilisch jodendom) zagen de joden hun uitverkiezing door God als een dienst aan de mensheid: ze moesten een licht zijn voor de heidenen en het geluk aan alle volkeren brengen.
Dit wordt duidelijk in het verhaal over Jona.

Nineve, een zondige stad

Achter die omschrijving schuilt een houding waarbij mensenrechten met de voeten worden getreden. De bewoners van Nineve waren bekend om hun wreedheid, hun oorlogszucht en hun foltermethodes.
'Zich bekeren' werd voor hen: ‘menselijk’ met elkaar omgaan.

Geen eersteklas profeet!

Als Jona van God de opdracht krijgt om naar Ninive te gaan, neemt hij de boot om in de totaal andere richting te varen.

Als God hem vraagt: 'Ga de Ninevieten vertellen dat hun verdorvenheid is doorgedrongen tot God' zegt Jona: ’Nog veertig dagen en Nineve zal één puinhoop worden' (De woorden van God worden verdraaid!)

Bijbel en kunst

R. FUCIKOVA

Bekering van de Ninevieten (1996)

Illustratie van de Tsjechische kunstenares Renata Fuciokova.

Suggestie
Deze illustratie stelt de stad Nineve voor.
Zoek op:
In Ninive worden vreemde goden vereerd.
Jona spreekt er de mensen toe
De Ninevieten bekeren zich.
Hoe tonen ze dat? (lichaamhouding en -witte- rouwkleding)

Suggestie

Grote kinderen

INLEVEN

De lege stoel

Vertel eerst het hele verhaal over Jona of lees het voor.
Daarna gaan de kinderen in een kring zitten. Er is één extra stoel waar niemand op zit.

Bezoek van de koning van Nineve
Zeg aan de kinderen dat er hoog bezoek is. Op die 'lege stoel' zit de koning van Ninive. Terwijl je dit zegt, draai je de extra stoel rond op één van zijn poten. Zo toon je dat die stoel niet langer een gewone stoel is.
De koning houdt vandaag audientie en ieder die dat wil kan de koning vragen over Jona en Ninive.

Kies zelf één van de volgende vragen om aan de koning te stellen.
Zeg dan dat je 'luistert' naar wat de koning te zeggen heeft.
Ga daarna achter de stoel staan, leg je handen op de rugleuning ervan en beantwoord de vraag vanuit wat je zelf 'gehoord' hebt.

- Wat dacht je van wat de profeet Jona zei over Nineve?
- Waarom zei je dat de inwoners van Nineve moesten vasten?
- Wat vond je zelf van die opdracht?
- Heb je nog over andere opdrachten gedacht?
- Hoe moet Nineve er volgens jou in de toekomst uitzien?

De kinderen bedenken zelf de vragen die ze aan de koning willen stellen.
De bovenstaande vragen zijn bedoeld als inspiratie voor het geval de kinderen op een dood spoor raken of teveel gelijkaardige vragen stellen.

Bezoek van een Nineviet
Draai de stoel waar de koning op 'zat' rond op één van de poten en zeg dat daar nu een Nineviet gaat op zitten, een inwoner van de stad Nineve:
- Ben je van plan om te vasten? Waarom?
- Kun je iets vertellen over de slechte dingen die in je stad
gebeuren? Vind je die zelf ook slecht? Waarom?
- Begrijp je waarom God boos en verdrietig is?

Bezoek van Jona
Draai de stoel waar de Nineviet op 'zat' rond op één van de poten en zeg dat daar nu de profeet Jona komt op zitten:
- Hebt je een idee waarom God jou koos voor deze opdracht?
- Wat vond je zelf van de opdracht die je aan de inwoners
van Nineve moest brengen?
- Wat viel je op toen je door deze grote stad liep?
- Wat vind je ervan dat God zijn plan niet heeft uitgevoerd?

Draai de stoel waar Jona op 'zat' rond op één van de poten en zeg dat dat terug een normale stoel is. Zet de stoel buiten de kring.

Laat de kinderen verwoorden wat ze ervan vonden om koning, een Nineviet of Jona te zijn.
Lees meer over deze manier van werken.

EXTRA

Jona

Klik hier voor suggesties bij het hele verhaal van Jona.