Lucas 13, 10-17: Jezus en een kromgebogen vrouw

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1648)

Op een sabbat gaf Jezus in de synagoge uitleg over God. Daar was ook een vrouw die een kwade geest in zich had. Die geest maakte haar al achttien jaar ziek. De vrouw was helemaal krom, ze kon niet meer rechtop staan. Toen Jezus haar zag, riep hij haar bij zich en zei: ‘Je bent bevrijd van je ziekte.’ Toen legde hij zijn handen op de vrouw, en meteen kon ze weer rechtop staan. En de vrouw dankte God.
Maar de leider van de synagoge was kwaad, omdat Jezus de vrouw beter gemaakt had op sabbat. De leider zei tegen de mensen: ‘Er zijn zes dagen waarop we moeten werken. Op die dagen mag je komen om te worden genezen. Maar niet op sabbat.’
Maar de Heer antwoordde: ‘Wat zijn jullie schijnheilig! Als je koe of je ezel wil drinken, dan geven jullie hem te drinken. Ook al is het sabbat. Maar jullie willen niet dat deze vrouw op sabbat geholpen wordt. Terwijl ze bij het volk van Abraham hoort, en al achttien jaar in de macht van Satan was.’
Toen Jezus dat zei, schaamden zijn tegenstanders zich. En alle andere mensen waren blij met de geweldige dingen die hij deed.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Eens op een sabbat, gaf Jezus les in een synagoge.
Plotseling kwam er een vrouw.
Bezeten door een geest, was ze al achttien jaar lang ziek.
Ze liep kromgebogen en kon helemaal niet rechtop staan.
Toen Jezus haar zag, riep Hij haar bij zich.
Hij zei: 'Vrouw, je bent van je ziekte verlost.'
en Hij legde haar de handen op.
Op dat moment richtte ze zich op en verheerlijkte God.

Omdat Jezus op sabbat genas,
was de overste van de synagoge geërgerd.
Hij nam het woord en zei tegen de mensen:
'Er zijn zes dagen waarop gewerkt moet worden.
Kom dan op die dagen om je te laten genezen
en niet op een sabbat.'
Jezus gaf zei: 'Schijnheiligen!
Maken jullie niet allemaal op sabbat
je os of ezel van de voederbak los,
om die naar de drinkplaats te brengen?
En moest deze vrouw, nog wel een dochter van Abraham,
die niet minder dan achttien jaar lang
door de duivel werd kromgesloten,
niet van die boeien bevrijd worden op sabbat?'
Toen Hij dit zei, stonden al zijn tegenstanders beschaamd.
Maar alle anderen verheugden zich
om al de heerlijke daden die Hij deed.

Stilstaan bij ...

Sabbat
De sabbat is een bijzonder belangrijke dag voor de joden. Op die dag eert en dankt men JHWH en kan men een stukje hemel op aarde ervaren. Om dit veilig te stellen hadden Farizeeën heel wat wetten met verboden en verplichtingen uitgeschreven. Maar Jezus vindt dat de sabbat pas voluit zijn betekenis heeft wanneer die dag God laat kennen zoals Hij is: hoopgevend, bevrijdend.

Huichelaars / schijnheiligen
Jezus noemt een aantal van zijn 'toehoorders' huichelaars omdat ze inconsequent zijn in hun gedrag: ze handelen anders voor een os of een ezel dan voor een medemens.
Ze maken wel een os of ezel los zodat die kunnen drinken...
Maar een vrouw die al achttien jaar vastgebonden is door een geest, maken ze niet los.

Bij de tekst

Spreken met beelden

De zieke vrouw vertegenwoordigt de vele vrouwen die kromgebogen werden door hun lot.

Bijbel en kunst

L. D'SOUZA-KRONE

Dit kunstwerk van de Indische kunstenares Lucy D'Souza-Krone leest zich van onder naar boven:

Een vrouw gaat gebukt onder een zware last, een last die groter is als zijzelf. Zij wordt geweld aangedaan door fysieke, emotionele en psychologische onderdrukking. Zij buigt haar hoofd naar de grond en ziet geen uitweg meer. Met haar linkerhand vraagt ze om hulp.
Rechts zie je een deel van het gelaat van God. Hij ziet het lijden van de vrouw en is vol medelijden: Hij huilt om haar pijn.

De vrouw ontmoet Jezus. Jezus raakt haar aan. Hun handen staan centraal in het beeld. De vrouw richt zich op.
De grimmige maskers achter de vrouw herinneren de reactie van de oversten en de bindende voorschriften in de samenleving. Maar Jezus stelt de bevrijding van mensen boven de wetten en de normen die mensen binden.
Gods hand werkt doorheen de handeling van Jezus.

De vrouw danst en zingt. Haar last is nergens nog te zien. Ze kan rechtop staan. Samen met de andere vrouwen dankt ze God dansend om haar genezing.

Suggesties

Grote kinderen

KENNISMAKEN MET DE BIJBELTEKST

Om met twee voor te lezen

Eens gaf Jezus op sabbat onderricht in een synagoge.

Sabbat,
de zevende dag van de week.
Een dag van rust,
een dag waarop je verwonderd om je heen kunt zien,
waarop je dankbaar kunt zijn
om wat God in zijn schepping heeft gegeven.

Daar bevond zich een vrouw, die al achttien jaar leed
onder een geest die haar ziek maakte.
Ze liep helemaal krom en was niet in staat zich op te richten.

Die zieke vrouw,
vertegenwoordigt de vele vrouwen
die kromgebogen werden door hun lot
die hun waardigheid verloren
en hun bestemming om leven te geven misten.

Jezus zag haar en sprak haar aan.
'Mevrouw', zei hij, 'u bent van uw kwaal verlost.'
Hij legde haar de handen op.
Onmiddellijk rechtte ze haar rug en prees God.

Wat krom is, maakt Jezus recht.
Wie gebroken is, richt Hij weer op.
Wie zonder thuis is, wordt zijn vriend.
Wie klein is maakt Hij groot.

Geërgerd omdat Jezus iemand op sabbat genezen had,
zei de voorzitter van de synagoge tegen de menigte:
'Er zijn zes dagen om te werken.
Dan kunt u komen om zich te laten genezen, maar niet op sabbat.

Jezus zei hierop: 'Huichelaars!
Ieder van u maakt toch op sabbat zijn os of ezel los van de voerbak
om hem te drinken te geven?

Schijnheiligen
Voor eigen profijt kun je wel door de vingers zien,
maar een geknelde medemens verlossen... dat doe je niet.

Moest deze dochter van Abraham dan op sabbat niet losgemaakt worden
van de boeien waarmee Satan haar al achttien jaar vastbindt?'

Jezus deed waar het op aan komt:
bevrijden uit de boeien van de duivelse kring
waarin mensen ingesloten zijn,
bevrijden uit de vernedering.

Toen hij dat zei werden zijn tegenstanders beschaamd
en de hele menigte verheugde zich over de prachtige dingen die door hem tot stand kwamen.

VERDIEPEN

Lucas over Jezus en een kromgebogen vrouw

Lees de tekst in Lucas 13, 10-17 of lees de tekst 'Dichter bij de tijd' op de fiche van 'Een zieke vrouw' - Lucas 13, 10-17.

Ga daarna dieper in op de tekst:

Wat wil Lucas eigenlijk met deze tekst zeggen?

Waarom was de voorzitter van de synagoge verontwaardigd?
O Omdat Jezus iemand heeft genezen?
O Omdat Jezus iemand geneest op een sabbat, een dag waarop de joden niet mogen werken?
O Omdat Jezus een vrouw genezen heeft?

Waarom heeft Jezus de vrouw precies op een sabbat genezen?
O Om zijn tegenstanders uit te dagen?
O Omdat Jezus daar toevallig op die dag was?
O Omdat Hij vond dat het welzijn van die vrouw belangrijker was dan de wet?

Wat vind je van de houding van Jezus?

INLEVEN

Vier verschillende standpunten

Bespreek eerst de tekst van Lucas over Jezus en de kromgebogen vrouw. Verdeel daarna de groep kinderen in vier groepen.
Elke groep schrijft het verhaal opnieuw, maar dan vanuit een ander standpunt:
Groep 1: Jezus
Groep 2: de vrouw
Groep 3: de voorzitter van de synagoge
Groep 4: de mensen die het gebeuren meemaken

Daarna vertellen de vier groepen hun nieuw verhaal.
Bespreek nadien:
De kinderen die het nieuwe verhaal gebracht hebben
- Wat is jullie opgevallen, wat je voordien niet zag?
De kinderen die de voorstelling zien
- Welke gedachte heeft jou het meest geraakt?

Bibliodrama

Benoem drie hoeken in de ruimte: de hoek van de vrouw, van de mensen en van Jezus.

Na de kennismaking met de tekst, gaan de kinderen staan op de plaats van de persoon waar ze zich het meest betrokken bij voelen.

Interview dan een aantal kinderen alsof ze de persoon zelf zijn die ze gekozen hebben. Laat je hierbij inspireren door de volgende vragen:

Aan de kromgebogen vrouw
- Ben je al lang ziek?
- Hoe is de ziekte begonnen?
- Wat denk je van Jezus?
- Als Jezus de handen oplegt, wat denk je dan? Wat voel je?

Aan de mensen
- Wat denken jullie van de vrouw die kromgebogen loopt?
- Wat denken jullie van Jezus?

Aan Jezus
- Waarom ga je naar de synagoge?
- Waar dacht je aan toen je die vrouw zag?
- Als die vrouw terug recht kan lopen, wat gaat er dan door je heen?
- Wat vond je ervan dat ze God prees?

Na dit interview laat je de kinderen verwoorden wat e ervaren hebben toen ze in de huid van hun personage moesten kruipen:
- Hoe voelde het aan om als xxx aangesproken te worden?

'Lasten' dragen

(C. LETERME in Samuel Plus, 2005 nr 9)

Materiaal
- Flap waarop in de linkerbenedenhoek iemand getekend staat die voorovergebogen loopt.
Boven zijn/haar rug is er vrije ruimte voorzien.
- aparte tekening van een figuur die rechtop staat.
- stroken papier

Verloop
Bespreek met de kinderen nav de tekening op de flap:
wanneer lopen mensen gebogen? (ziek, lasten te dragen...)
Laat de kinderen per twee zoeken welke mensen lasten te dragen hebben.
Letterlijk: boodschappen, kinderen, bouwmateriaal...
Wijs er na een tijd op dat mensen ook figuurlijk lasten te dragen hebben.
De kinderen zoeken verder , maar nu naar een andere soort last.
B.v. zorg voor voldoende eten, schulden, valse beschuldiging, problemen met familieleden, pesterijen...

Ze schrijven al die lasten op stroken papier.
Bespreek wanneer iets als een last kan ervaren worden.
(Soms worden echte lasten niet als last ervaren omdat men er vrij voor kiest, of omdat men ervoor betaald wordt...)
De stroken papier waarop dit soort lasten geschreven werd worden onderaan de flap geschikt alsof ze een weg vormen waarop de voorovergebogen persoon loopt.
Echte lasten (die letterlijk of figuurlijk als een last ervaren worden) leggen de kinderen boven op de rug van de kromgebogen persoon.

Vertel het verhaal over de kromgebogen vrouw. (Lucas 13, 10-17)

Ga terug naar de tekening op de flap.
Hoe kunnen mensen ervoor zorgen dat die figuur rechtop kan gaan?
. mensen zorgen voor een betere gezondheid
(dokters, verpleegkundigen, artsen zonder grenzen...)
. mensen verdedigen de rechten van gevangenen, onderdrukten, vluchtelingen...
(Amnesty International, Pax Christi ...)
. mensen betalen een minimumloon uit
(OCMW... )
. mensen luisteren en zoeken mee naar een oplossing
(Kindertelefoon, zelfhulpgroepen...)
....

Laat kinderen zoeken naar die organisaties of geef zelf voorbeelden.
Eventueel neem je elk strookje papier met een last op, weg en groepeer je het bij de naam van een organisatie die zich voor mensen met die bepaalde nood inzet. Via deze organisaties kunnen christenen vandaag nog steeds 'wonderen' doen.
Al deze stroken komen nu ook op de grond.
Als alles 'lasten' weg zijn, plaats je een rechtopstaande figuur bovenop de tekening van iemand die krom gebogen is.

ACTUALISEREN

Krom maken of rechtop helpen

Duid met rood aan welke van de volgende zinnen iemand 'krom maken'
en met groen de zinnen die iemand rechtop helpen.

O Welke lelijke kleren heb je nu weer aan?
O We willen jou niet in onze groep!
O Waw, dat kun je goed!
O Kom, ik zal je helpen!
O Laat je niet doen. Je hebt gelijk!
O Je kunt het!
O Jij bent anders dan wij!
O Dat doe je nu een nooit goed!
O Het zal je lukken! Veel moed!
O Huil niet! Ik ben hier!
O Je bent een kletskous!
O Ik vertrouw je voor 100%!
O Je moet naar me luisteren!
O Met jou spelen? Nooit!
O Bravo! Dat heb je goed gedaan!

Kies uit de 'groene zinnen' de zin die je vandaag nog zeker voor iemand wilt gebruiken.

Ook zieken horen erbij!

(K. JANSSEN in ZS 2007, nr 17, p. 8)

Wat kun je doen voor kinderen uit je klas die ziek zijn?
. als jullie veel dingen hebt opgeschreven?
. als jullie een toets gaan maken?
. als jullie iets nieuws en moeilijks hebben geleerd?
. als jullie een uitstap maken met de klas.

In heel wat klassen zitten kinderen met een langdurige ziekte of een handicap. Kinderen in een rolstoel. Kinderen die slechtziend of blind zijn. Kinderen die suikerziekte of reuma hebben. Enzovoort.
- Hoe kun je rekening houden met hen?

Rechtop helpen

(Samuel 2005, nr 9, p. 16-17)

Niet alleen organisaties kunnen mensen 'rechtop' doen lopen, ook individuen kunnen dat.
Zo is er GUY GILBERT, een ongewone priester in Frankrijk.
Een priester met lange haren en een leren vest...
Voor Guy Gilbert is het gewoon een manier om dichter bij de jongeren te staan.
Want aan hen wijdt hij zijn leven...

Waar komt voor u de roeping vandaan om met probleemjongeren bezig te zijn?
Mijn eerste roeping was om priester te worden. Ik werd benoemd in Algerije.
Daar leerde ik een jongen van 12 kennen: Alain.
Ik ving hem op toen hij mishandeld werd door zijn ouders.
Hij maakte mij duidelijk dat straatkinderen iemand nodig hebben om hen te helpen.
En dat ik dat zou kunnen doen. In 1970 keerde ik terug naar Parijs.
Ik richtte er een contactpunt op voor verslaafde jongeren,
voor adolescenten die helemaal alleen voor zichzelf moeten zorgen.

Vertel eens het verhaal van de Bergerie van Faucon.
De jongeren zeiden mij: 'Koop een ruïne ver van de drugs, de alcohol en het geweld van Parijs.
Wij zullen er een huis bouwen.' Ik vond een ruïne in de Alpen van de Haute-Provence.
Bijna 250 jongeren zijn erin geslaagd om er een prachtig gebouw van te maken,
een opvangtehuis en woonhuis voor jonge delinquenten (misdadigers)

Hoe verloopt hun leven in de Bergerie?
In de Bergerie worden maximaal zeven jongeren tegelijkertijd opgevangen
om hen een warm en hartelijk gezinsleven te kunnen bieden. Dat hebben deze jongeren nodig.
Er zijn opvoeders en opvoedsters. Samen verdelen ze het werk in en om het huis:
het onderhoud van het huis, de boodschappen, het verzorgen van de dieren,
het tuinwerk, het timmerwerk, de ateliers... Ze leren ook om hun geld goed te beheren.
In Faucon zijn de jongeren omringd door dieren.
Het is hun taak om ze te voeden, te verzorgen, te temmen.
Veel jongeren storten zich daar met overgave op en dat helpt hen om hun persoonlijkheid te ontwikkelen.

En na Faucon?
Daarna gaan de jongeren naar een opvanggezin. Ze gaan weer naar school of leren een beroep.
Ze komen ons ook nog opzoeken.
Of ze komen voor een paar dagen logeren in de vakantie of als het even niet meer gaat...
We weven sterke banden met onze jongeren en helpen hen mensen te ontmoeten
die hen niet in de steek laten, wat er ook gebeurt. Dat is een prachtig, maar moeilijk avontuur.

Wie is in deze tekst de 'kromgebogen vrouw'?
(straatkinderen)
Wie doet hen rechtop lopen?
(Guy Gilbert)
Hoe doet hij dat?
(bouwen van een opvangtehuis; er in leven; aandacht voor dieren; sterke banden smeden)
Welke 'lasten' neemt Guy Gilbert op die manier van de schouders van de 'kromgebogen' jongeren weg?

Jongeren

SPREKEN MET BEELDEN

Werken met foto's

Het kunstwerk van Lucy D'Souza-Krone (zie hoger: bijbel en kunst) nodigt uit om stil te staan bij wat handen doen:
- last dragen
- hulp vragen
- aanraken
- doorgeven / delegeren
- dank betonen.

Nodig jongeren uit om foto's te nemen van hun handen in een houding waarmee ze nadien dit Bijbelverhaal kunnen weergeven.
Deze foto's worden best genomen voor een effen (bij voorkeur donker) oppervlak.
Met die foto's maken ze nadien een drieluik, die de drie grote delen van dit verhaal weergeven, of een collage.
Willen ze kleuren aan dit werk toevoegen, dan kunnen ze er best even bij stilstaan dat kleuren ook iets kunnen zeggen.

Overwegingen

Wilfried Rossel

Krom en gebogen

(W. ROSSEL, In de schaduw van de hoop, Patmos, 1979, p. 142)

“Een mens die krom voorovergebogen door het leven strompelt heeft letterlijk geen vooruitzicht en horizont meer. Zijn gezichtsveld is verkleind. De mens is dan enkel nog bocht. Hij ziet anderhalve meter ver. Hij staart op een klein plekje grond. Hij ziet enkel nog een cirkel onder zich, kijkt een eindje voor zich en een eindje achter zich uit. Hij ziet bestendig zijn eigen voeten. Hij zit in een kringetje en vormt zelf het centrum van dit kringetje. Inderdaad hij heeft geen vooruit-zicht meer, geen perspectief, geen toekomstverwachting. Zo is de mens niet uit Gods scheppende handen gekomen.”

Paul Kevers

Is het soms verboden, goed te doen?

(P. KEVERS in Samuel, uitgeverij Averbode, 2005 nr 9, p. 12)

Je zou de indruk krijgen van wel, als je sommige joodse leiders uit Jezus’ tijd moet geloven. De sabbat is de joodse rustdag, en de regels zijn heel strikt. Je mag dan niet werken, niet ver lopen, geen vuur aansteken, geen lasten dragen... Goed bedoeld allemaal... Het is immers belangrijk dat er eens in de week een dag is om tot rust te komen, om te bidden, om tijd te maken voor familie en vrienden. Maar door al die regeltjes gingen veel mensen vergeten wat eigenlijk de bedoeling van de sabbat was.

Jezus geneest op sabbat een vrouw. Ze was al achttien jaar ziek, ze liep helemaal krom. Als Jezus haar aankijkt en aanraakt, is ze genezen. Ze kan eindelijk weer rechtop lopen en ze looft God. Maar de voorzitter van de synagoge protesteert.
‘Het is sabbat! Dan mag je geen zieken genezen!’.
‘Kom nu,’ zegt Jezus, ‘denk eens even na. Wat is de sabbat eigenlijk? Een dag om God te loven, een dag om te doen wat God wil. En wat wil God? Toch wel dat iedere mens levenskansen krijgt, dat iedereen volwaardig mens kan zijn, zoals nu eindelijk deze vrouw! Zij looft God. Laten wij het allemaal doen, samen met haar!’ ‘Dat heeft hij goed gezegd’, vinden de meeste mensen die erbij zijn ...