Waterput
Wat?
Een put die gemaakt wordt om er water uit te putten. In de tijd van de Bijbel waren aterputten overal te vinden. Ze werden uitgehakt in de grond en konden wel meer dan twintig meter diep zijn. Dat was nodig, omdat men dan pas bij het water in de grond terechtkwam. Omdat de grond vaak rotsachtig was, was het heel veel werk om een put te maken. Daarom was hij die een put maakte ook de eigenaar van de put, die er ook moest voor zorgen dat de put onderhouden werd, als er bijvoorbeeld veel zand in gekomen was of als er stenen van de wand waren losgeraakt.
Bovenop de put legde me een grote steen om te voorkomen dat er dieren in de put zouden vallen wanneer ze van het water wilden drinken.
Waarom?
Omdat water van levensbelang is voor mensen, dieren en gewassen, kon een stad of dorp in de oudheid alleen maar blijven bestaan als er een bron in de buurt was of een waterput.
In de droge en vaak dorre gebieden van het oude Israël was water schaars. Daarom waren waterputten essentieel in het dagelijks leven zodat mensen en dieren konden drinken en gewassen konden geïrrigeerd worden tijdens de lange, droge zomers.
Ze waren ook van groot belang voor reizigers en karavanen die door de woestijnen trokken. Het waren vaak ontmoetingsplaatsen langs handelsroutes.
Waar?
Waterputten werden dicht bij de dorpen gegraven om de gemeenschap te voorzien van water. Ze werden gegraven om tot aan de ondergrondse waterlagen te komen. Afhankelijk van de diepte waarop de waterlaag zich bevond, konden ze heel diep zijn. De wanden van die putten werden vaak met stenen versterkt om instortingen te voorkomen.
Gebruik
Ophalen van water
Het water kon uit de put worden gehaald met behulp van een touw waaraan een emmer van aardewerk, steen of leder bevestigd was. Het voordeel van een lederen emmer was, dat die niet zo snel stuk ging als die tegen de stenen wanden van de put schuurde. Het touw om de emmer op te halen, was vaak vastgemaakt aan een houten constructie die men boven de put had gemaakt.
Gevangen houden van mensen
Als er een tijd weinig regen viel, kon een waterput opdrogen, zodat die niet meer bruikbaar was om er water uit te putten. In bepaalde gevallen (bij Jozef en Jeremia) werd zo’n put gebruikt als tijdelijke gevangenis.
Waterputten in de Bijbel
Oude Testament
Water voor mens en dier
Genesis 21, 19-20
“Toen opende God haar ogen, zodat zij een waterput zag; zij vulde de zak weer met water en gaf de jongen te drinken. En God beschermde de jongen.”
Hagar ontdekt een waterput in de woestijn nadat ze was verdreven door Abraham. Dit redde haar en haar zoon Ismaël van de dood door dorst.
Genesis 29, 1-3
“Toen Jakob zijn reis had hervat en verder trok naar het gebied van de Oosterlingen, zag hij op een gegeven ogenblik ergens in het veld een put. Drie kudden schapen lagen daar te wachten, omdat uit die put de kudden te drinken kregen. Op de put lag een grote steen, en pas als alle herders daar waren samengekomen, rolde men de steen van de opening; zodra men de schapen had laten drinken, legde men de steen weer op de put.”
Onderhoudsplicht
Genesis 26, 18-22:
Izaak graaft opnieuw de waterputten die in de tijd van zijn vader Abraham waren gegraven maar door de Filistijnen waren dichtgegooid.
Ontmoetingsplaats
Genesis 24, 11-20
De knecht van Abraham ontmoet Rebekka bij een waterput, waar ze water haalt voor zijn kamelen. Dit leidt tot haar huwelijk met Izaak.
Genesis 29, 1-35
Jakob ontmoet Rachel bij een waterput. Dit wordt begin van zijn verblijf bij Laban en zijn huwelijk met Rachel.
Exodus 2, 15-17
“Maar Mozes wist aan Farao te ontkomen en week uit naar Midjan. Eens zat hij bij de put. Nu had de priester van Midjan zeven dochters. Deze kwamen water putten en de drinkbakken vullen om de kudde van hun vader te drinken te geven. Maar er kwamen herders die de meisjes weg wilden dringen. Toen sprong Mozes op, kwam de meisjes te hulp en gaf de dieren te drinken.”
Mozes ontmoet zijn toekomstige vrouw bij een waterput in Midjan
Gevangenis
Genesis 37, 23-24
“Zodra Jozef bij zijn broers kwam, trokken zij hem het kleed uit, het prachtige kleed dat hij droeg, grepen hem en wierpen hem in de put. De put was leeg en er stond geen water in.”
Lees meer’
__Genesis 37, 22
“Ruben zei tot hen: `Vergiet toch geen bloed! Ginds in de steppe is een put. Gooi hem daarin, maar sla niet de hand aan hem.' Hij wilde hem uit hun handen redden en bij zijn vader terugbrengen.”
Jeremia 38, 6
“Toen grepen ze Jeremia en wierpen hem in de put van prins Malkia, in het kwartier van de wacht. Aan touwen lieten ze hem neer. In de put stond wel geen water, maar Jeremia zakte weg in de modder.”
Lees meer
De leiders van Juda gooiden de profeet Jeremia in een put voor het opslaan van water (cisterne).
Nieuwe testament
Ontmoetingsplaats
Johannes 4, 11
Jezus ontmoet een Samaritaanse vrouw bij de put van Jakob en spreekt met haar over "levend water." Die put lag op ongeveer één kilometer van de stad Sichar en wordt gevoed door het water op de berg Gerizzim en ligt ‘dicht bij het stuk grond dat Jakob aan zijn zoon Jozef gaf’.
De waterput , die met veldsteen werd gemetst, werd wellicht door nomaden gebouwd, die geen toegang hadden tot de waterbronnen van Sichar. Ze heeft een doorsnede van 47 cm. Op ongeveer 19 m diepte stoot de emmer op water dat van de berg Gerizim komt.