Algemeen
Wijnstokken
Wijnstokken, waar de druiven aan groeien, worden het best gesnoeid in de zomer of in de winter. Wie de plant snoeit wanneer de sapstroom op gang gekomen is, riskeert de plant te laten ‘bloeden’ zodat die veel sap verliest en dood gaat.
Druiven
De vruchten van de wijnstok, de druiven, werden in het najaar vers gegeten of gedroogd als rozijnen. Ze werden ook gebruikt om tot siroop te koken of om er wijn van te maken. Hiervoor maakte men eerst druivensap van de druiven, door ze te pletten met de voeten. Dit druivensap werd opgevangen en kon zo gedronken worden.
Wijn
Het overige sap liet men fermenteren, zodat het wijn werd en het langer kon bewaard worden.
Rijke mensen in Israël bezaten een wijnkelder met wijnen uit het Middellands Zeegebied. Die werden in amfora vervoerd en bewaard. Die kruiken werden in de aarde gestoken zodat ze koel konden blijven.
Wijn die dagelijks gebruikt werd, werd doorgaans bewaard in lederen zakken. Die wijn werd meestal versneden: 2/5 wijn en 3/5 water.
Soms werd wijn vermengd met gal of mirre om zo een pijnstiller te bekomen.
Spreken met beelden
Oude Testament
Wijn vrolijkt niet alleen het leven op, maar is in de Bijbel ook teken van leven. Wijn, die levenskracht geeft, diende ook om een verbond te bezegelen, zoals bloed (levenskracht) van offerdieren een verbond bekrachtigde.
Nieuwe Testament
Wijn wordt het beeld van de vreugde in het rijk van God. Het is het teken van het nieuw leven waarvan de Messias de oorsprong is, door zijn bevrijdend optreden en van het verbond van trouw vanwege God door de komst van de Messias.
Bijbel
Oude Testament
Genesis 14, 18
"Melchisedek, de koning van Salem, bood Abram brood en wijn aan."
Samen met water, brood en olie behoorde wijn tot de basisbehoefte van de mensen in het oude Oosten.
1 Samuel 1, 9-17
"Op een keer ging Hanna, nadat ze in Silo gegeten en gedronken hadden, naar het heiligdom. Priester Eli zat daar op een zetel tegen de deur. Bedroefd bad zij onder een stroom van tranen tot God en beloofde: `God, als U omziet naar mijn ellende en aan mij wilt denken, als U me niet vergeet en me een zoon schenkt, dan sta ik hem voor zijn hele leven aan U af: geen scheermes zal over zijn hoofd gaan.' Toen Hanna zo lang tot God bleef bidden, begon Eli op haar mond te letten. Omdat ze in haar binnenste sprak, haar lippen bewoog, maar haar stem niet te horen was, dacht Eli dat ze dronken was. Hij zei: `Gedraag u toch niet als een beschonkene! Zorg dat u weer nuchter wordt.' Maar Hanna zei: `Meneer, u vergist zich, ik ben een diep bedroefde vrouw. Ik heb geen wijn of sterke drank gedronken, maar ik stort mijn hart uit voor God. U moet me niet als een minderwaardige vrouw beschouwen. Alleen uit overgrote zorg en droefheid heb ik zo lang gebeden.' Toen zei Eli: `Ga dan vrede, en mag de God van Israël u geven wat u aan Hem hebt gevraagd.'"
(Bewerking: C. Leterme)
Ook vroeger kende men al het effect van teveel wijn.
2 Samuel 6, 17-19
"Men droeg de ark de stad binnen naar de plaats in de tent die David voor haar had opgezet. Daarna droeg de koning brand - en slachtoffers op aan God en zegende hij het volk met de naam van God. Hij liet aan al wie daar was een plat brood, een klomp dadels en een rozijnenkoek uitdelen. Daarop ging iedereen naar huis."
Druiven werden gedroogd en als rozijnen opgegeten of in eten verwerkt. Rozijnenkoeken dienden als proviand dat langer houdbaar was.
Nieuwe Testament
Johannes 2, 1-11
Toen Jezus op een trouwfeest was in Kana, kwam zijn moeder tot de pijnlijke vaststelling dat de bruidegom veel te weinig wijn had voorzien.
Lees meer
Het valt niet uit te sluiten dat Jezus naar een bruiloftsfeest is gegaan. Maar dat Hij er water in wijn veranderde is zo’n sterk beeld voor wat Hij voor de mensen wil betekenen dat de feitelijke waarheid daar ondergeschikt aan is.
Marcus 2, 22
"‘Niemand doet jonge wijn in oude zakken, anders doet de wijn de zakken barsten en de wijn gaat verloren met de zakken. Neen, jonge wijn in nieuwe zakken.’"
Plaatselijke wijn werd in zakken bewaard, dure wijn uit andere landen in kruiken (amforen).
Lucas 10, 33-34
"Toen kwam een Samaritaan die op reis was, bij hem. Hij zag hem en kreeg medelijden. Hij ging naar hem toe, goot olie en wijn op zijn wonden en verbond ze. Daarna tilde hij hem op zijn eigen rijdier, bracht hem naar een herberg en zorgde voor hem."
Wijn werd blijkbaar als een soort ontsmettingsmiddel gebruikt.
Merk op: tot op heden wordt bij gebrek aan ontsmettingsmiddelen alcohol gebruikt.
Matteüs 27, 33-34 // Marcus 15, 22-23
| "Gekomen op een plaats die Golgota genoemd wordt dat wil zeggen Schedelplaats, gaven ze Hem met alsem gemengde wijn te drinken. Hij proefde ervan maar wilde niet drinken." | "Zo brachten ze Hem naar de plaats Golgota, wat vertaald wordt met Schedelplaats. Daar boden ze Hem met mirre gekruide wijn aan, maar Hij weigerde." |
| Matteüs 27, 34 | Marcus 15, 22-23 |
Wijn vermengd met alsem, gal, mirre … werd gezien als een verdovend middel en werd daarom toegediend aan wie veroordeeld was tot een dood op een kruis.
Merk op: Lucas en Johannes vermelden die wijn niet als zij het hebben over het lijden en de dood van Jezus.