Eerste kennismaking

Waar?

Als Timna het huidige Tel Batash is, dan lag die stad strategisch in de Sorekvallei, een van de grootste en belangrijkste stroomgebieden in de heuvels van Judea. In de Bijbel vormde die vallei de grens tussen het gebied van de Filistijnen en de Stam van Dan (Israëlieten).

Timna is in de Bijbel bekend als de Filistijnse stad waar de vrouw van Simson van afkomstig was.
Rechters 14 vertelt hoe Simson naar Timna ging en daar een Filistijnse vrouw ontmoette met wie hij wilde trouwen, ondanks de bezwaren van zijn ouders. Dit leidde uiteindelijk tot conflicten met de Filistijnen.

Betekenis van de naam

De naam 'Timna' betekent: toewijzing, wat toegewezen is.

Geschiedenis

ca. 3000 - 1200 voor Christus	De vroegste nederzettingen op Tel Batash dateren uit de vroege bronstijd, hoewel de site toen nog niet sterk ontwikkeld was.

ca. 17e eeuw voor Christus	Men maakte een kunstmatige heuvel van bijna 200 x 200 meter voor een nederzetting waarrond een zandstenen muur gebouwd werd. Dit wijst op de groeiende strategische en economische betekenis van de nederzetting.

15e-13e eeuw	De vestiging groeide in de late bronstijd uit tot een bloeiende Kanaänitische stad met verschillende grote gebouwen.

ca. 1200 - 1000 voor Christus	In de eerste ijzertijd wordt Tel Batash geïdentificeerd met de stad Timnat, die de Bijbel situeert in het gebied van de stam Dan. De stad werd waarschijnlijk bewoond door Filistijnen of Filistijns-geïnspireerde Kanaänieten, die bakovens en opslagplaatsen bouwden. Aardewerk en zegelstempels tonen aan dat de stad Filistijns is. In de Hebreeuwse Bijbel wordt de stad Timna genoemd als de stad waar de vrouw van Simson woonde.

9e eeuw voor Christus	In de tweede ijzertijd werd de stad wellicht veroverd door koning David of Salomo en geïntegreerd in het koninkrijk Israël/Juda. In die tijd groeide en bloeide de stad aanzienlijk. Archeologen vinden sporen van intensieve bouwactiviteiten, zoals de constructie van een massieve stenen stadsmuur en een extra verdedigingswallen, want Timna fungeerde vermoedelijk als een grensstad van Juda.

8e eeuw voor Christus	In 701 verwoestte de Assyrische koning Sanherib de stad bij het neerslaan van de opstand van de Judeese koning Hizkia. Zo viel Timna onder de controle van het Assyrische rijk, zoals andere steden in het zuiden van Israël. Assyrische invloeden zijn zichtbaar in bepaalde soorten aardewerk en architectuur. Daarna werd de stad slechts gedeeltelijk bewoond.

Vanaf 586 voor Christus	Onder leiding van de Babylonische koning Nebukadnezar II werd Tel Batash verwoest door de Babyloniërs. Een aslaag toont aan dat de stad daarbij werd platgebrand. De stad verloor haar strategische belang en werd grotendeels verlaten. Hoewel de site tijdens de Perzische, Hellenistische en Romeinse overheersing nog sporadisch werd gebruikt (kleine nederzettingen of landbouwactiviteiten), kreeg ze nooit meer het belang en de bevolkingsdichtheid van vroeger.

Actuele situatie

Men vermoedt dat Tel Batash (Tell Butashi) het vroegere Timna is. Archeologen deden er opgravingen tussen 1977 en 1989.
De naam ‘Timna’ leeft verder in de plaats die nu bekend staat als Khirbet Tibna, een paar kilometer van Tell Butashi.

Wetenswaardigheden

Bron van verwarring

Timna
Dit gebied in de zuidelijke Negev-woestijn, is bekend om zijn oude kopermijnen. Archeologische vondsten wijzen op koperwinning, die kan teruggaan tot de tijd van de Egyptische farao's. Egyptenaren bouwden er toen een tempel voor de godin Hathor, de godin van de dans, de muziek, de liefde en de vreugde. Later werd die tempel omgebouwd tot een Midjanitisch heiligdom. De ontdekking van een koperen slang in dit heiligdom werpt een interessant licht op het verhaal in de Bijbel waarbij Mozes een slang op een paal plaatst. (Numeri 21, 6-9)
Dit ‘Timna’ heeft niets te maken met de Bijbelse figuur Simson.

Tel Batash
Archeologen vermoeden dat Tel Batash in de Sorekvallei, de stad Timna kan zijn, zoals vermeld in de Bijbel. Daar woonde volgens de Bijbel de vrouw van Simson.

Beide locaties die met de naam ‘Timna’ te maken hebben, hebben dus een verschillende historische en geografische achtergrond.

Druiven

Rond 2010 hebben archeologen een 1400 jaar oude wijnpers opgegraven in de Sorekvallei. Die pers werd in de laat-Byzantijnse periode, de zesde / zevende eeuw na Christus, gebruikt om wijn te produceren. De enorme grootte ervan (6,5 m op 16,5 m) doet veronderstellen dat de wijn die er geproduceerd werd, ook bedoeld was voor export (Egypte? Europa?).

Olijven

In Timna vond men een volledige installatie uit de zevende eeuw voor Christus om olijfolie te maken. Olijfolie werd blijkbaar niet alleen geproduceerd in Ekron, in die tijd de grootste olijfolieproducent die uit de oudheid bekend is, maar ook in het nabijgelegen Timna.

Simson

Simson uit de stam Dan, was afkomstig van Sora, een plaats in de Sorekvalei. Hij werd een rechter van Israël, vooral bekend om zijn strijd tegen de Filistijnen.
Tegen de zin van zijn ouders huwde hij met een Filistijns meisje in Timna.

Later ontmoette hij de Filistijnse Delila die het geheim van zijn grote kracht wilde kennen. Uiteindelijk vertelde hij haar dat zijn kracht zat in zijn haar dat nooit geknipt werd. Daarop liet Delila de haren van zijn hoofd afscheren toen hij sliep en werd hij overmeesterd door de Filistijnen.
Toen die een offerfeest organiseerden in de tempel van Dagon ter ere van de vangst van Simson werd hij geroepen om de massa te vermaken. Maar omdat zijn haar intussen terug was gegroeid, kon hij twee tempelpilaren omverwerpen. Hierdoor stortte de tempel in zodat duizenden Filistijnen samen met hem stierven.

Lees meer over Simson:
Rechters 13, 1-7: God belooft een zoon
Rechters 14-15: Simson en zijn vrouw
Rechters 16: Simson en Delila

Bijbel

Oude Testament

Genesis 38, 12
“Geruime tijd later stierf Juda's vrouw Batsua. Toen de rouwtijd voorbij was, ging Juda eens naar Timna op bezoek bij de scheerders van zijn schapen, samen met zijn vriend Chira, uit Adullam.”

Jozua 15, 5-11
“De oostgrens wordt gevormd door de Zoutzee tot aan de monding van de Jordaan. Aan de noordzijde begint de grens bij de landtong die in de zee uitsteekt bij de monding van de Jordaan; ze loopt dan omhoog naar Bet-chogla, dan noordelijk om Bethaaraba, naar de rots van Bohan, die zoon van Ruben; vervolgens loopt de grens vanuit het Achordal naar Debir, buigt naar het noorden, naar Gilgal bij de pas van Adummim ten zuiden van de beek, loopt dan verder naar het water van En-semes en mondt uit bij En-rogel; vervolgens loopt de grens door het Hinnomdal langs de zuidzijde van de heuvelrug van de Jebusieten, waar Jeruzalem ligt, dan naar de top van de berg die ten westen van het Hinnomdal ligt en het dal van de Refaieten aan de noordkant afsluit; van de top van de berg buigt ze naar de bron van het Water van Neftoach en komt uit bij de steden in het gebergte van Efron; vervolgens buigt de grens naar Baäla of Kirjat-jearim, draait van Baäla naar het Seirgebergte, loopt noordelijk langs de bergrug van Jearim of Kesalon, daalt dan naar Bet-semes en loopt verder naar Timna. Dan komt de grens uit aan de noordkant van de bergrug van Ekron, buigt naar Sikkaron, loopt door naar de berg van Baäla, komt uit bij Jabneel en eindigt aan de zee.”

Timna wordt genoemd in deze beschrijving van de oostgrens van het gebied van Juda, de vierde zoon van Jakob en Lea, en stamvader van de stam Juda. Van de twaalf stammen was die stam de belangrijkste in de geschiedenis van Israël. Het woord ‘Jood’ is afgeleid van de naam Juda.

Rechters 14, 1-2
“Eens ging Simson naar Timna en hij zag daar een Filistijns meisje. Bij zijn thuiskomst vertelde hij aan zijn ouders: ‘Ik heb in Timna een Filistijns meisje gezien; neem haar voor mij als vrouw.'”
Lees meer

De ouders van Simson waren gekant tegen dit huwelijk, omdat het een Filistijns meisje was dat niet tot dezelfde godsdienst behoorde als zij.

Rechters 14, 5
"Zo ging Simson met zijn ouders naar Timna. Toen hij bij de wijngaarden van Timna was, kwam er een jonge leeuw brullend op hem af."
Lees meer

Simson werd verliefd op een Filistijnse vrouw in Timna. Toen hij naar haar toe ging, doodde hij een leeuw in de buurt van de wijngaarden van Timna. Later vond hij in het karkas van die leeuw een zwerm bijen en honing toen hij op weg was naar zijn huwelijk met de Filistijnse vrouw. Dit was de aanleiding voor een raadsel, het mislukken van de bruiloft en verschillende gewelddaden.