Lucas 2, 41-52: De twaalfjarige Jezus in de tempel

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1620)

Elk jaar gingen Jozef en Maria naar Jeruzalem om het Joodse Paasfeest te vieren. Op een keer ging Jezus met zijn ouders mee. Hij was toen twaalf jaar.
Na het feest gingen Jozef en Maria naar huis. Maar Jezus bleef in Jeruzalem, zonder dat zijn ouders dat wisten. Ze dachten dat hun zoon met familie of vrienden meeliep. Pas ’s avonds gingen ze hem zoeken. Maar ze konden hem nergens vinden. Toen gingen Jozef en Maria terug naar Jeruzalem, om Jezus daar te zoeken.

Jozef en Maria vonden Jezus na drie dagen. Hij zat in de tempel bij de leraren die daar waren. Hij luisterde naar hen en stelde vragen. Iedereen die hem hoorde praten, was verbaasd. Want hij zei heel verstandige dingen.
Toen zijn ouders Jezus vonden, waren ze onder de indruk. Maria zei: ‘Jongen, waarom heb je dat gedaan? Je vader en ik waren ongerust. We hebben je overal gezocht.’ Jezus antwoordde: ‘Waarom hebben jullie mij gezocht? Ik moet doen wat mijn Vader bepaald heeft. Dat weten jullie toch?’ Maar Jozef en Maria begrepen niet wat hij bedoelde.
Toen ging Jezus met zijn ouders mee terug naar Nazaret, en hij was hun gehoorzaam. Toch bleef zijn moeder nadenken over alles wat er gebeurd was.
Jezus groeide op, en hij werd steeds wijzer. God hield van hem, en de mensen ook.

Dichter bij de tijd

(Bewerking: C. Leterme)

Elk jaar met Pasen trokken Jozef en Maria naar Jeruzalem.
Toen Jezus twaalf jaar was gingen ze er weer naartoe,
zoals ze dat gewoon waren.
Toen het feest voorbij was, keerden ze terug naar huis.
Maar Jezus bleef in Jeruzalem achter,
zonder dat zijn ouders het merkten.
Want Maria dacht ‘Jezus is bij Jozef en de andere mannen’,
en Jozef dacht: ‘Jezus is bij Maria en de andere vrouwen.’
Zo reisden ze een hele dag vooraleer ze door hadden
dat Hij niet met hen terugkeerde naar Nazaret.
Toen ze Hem ’s avonds niet zagen,
gingen ze Hem zoeken bij familie en kennissen.
Maar ze vonden Hem nergens.
Toen keerden ze naar Jeruzalem terug en zochten daar naar Hem.

Pas na drie dagen vonden ze Jezus in de tempel.
Daar zat Hij tussen de rabbijnen.
Hij luisterde naar hen en stelde hun vragen.
Iedereen die Hem hoorde,
was verbaasd over zijn inzicht en zijn antwoorden.
Toen Maria en Jozef Hem daar zagen,
waren ze helemaal van streek.
Zijn moeder zei: 'Kind, hoe kon je ons dit aandoen?
Je vader en ik waren erg ongerust toen we je kwijt waren.'
Maar Jezus zei: 'Waarom zocht je me?
Wist je niet dat Ik bij mijn Vader moest zijn?'
Maar ze begrepen Hem niet.

Hij ging met hen mee naar Nazaret,
en hield rekening met hen.
Zijn moeder bewaarde dit alles in haar hart.

Jezus werd wijs en volwassen
en werd steeds meer graag gezien door God en de mensen.

Stilstaan bij...

Paasfeest / Pasen
In de Bijbel wordt met het paasfeest altijd het joodse ‘Pesach’ bedoeld. Een feest dat acht dagen duurt. Hierbij herdenken en vieren de joden de Uittocht uit Egypte. De joodse wet schreef met dit feest een pelgrimstocht naar Jeruzalem voor.

Naar Jeruzalem
Nazaret ligt op ± 100 km van Jeruzalem, een afstand die de mensen te voet aflegden in drie dagen. Wie naar een heilige plaats trok, reisde in grote groepen: moeders meestal met de jongere kinderen, mannen samen met de oudere jongens. Als men 's nachts het kamp opsloeg, kwamen de gezinnen bijeen. De dag nadien vertrokken ze dan weer in afzonderlijke groepen.
Een twaalfjarige kon met beide groepen reizen. Toen Maria Jezus niet zag bij de groep van de vrouwen, dacht ze dat Hij met de mannen mee was en Jozef dacht wellicht dat Jezus bij zijn moeder was. Daarom merkten ze pas ’s avonds dat Jezus ontbrak.

Jeruzalem
Jeruzalem was ten tijde van Jezus dé grote stad, die zowat 160.000 inwoners telde. Op de bedevaartsdagen, kwam daarbij nog een tentenstad voor evenveel pelgrims.
De jaarlijkse bedevaart naar Mekka kan ons daar een beeld van geven.

Twaalf jaar
In die tijd zag men een twaalfjarige jongen als volwassen. Van dan af was de bedevaart naar Jeruzalem voor hem verplicht. Dan mocht hij ook in de synagoge voorlezen uit de boekrollen van de Bijbel en moest hij zich aan alle wetten houden. Die mijlpaal in zijn leven wordt gevierd: hij is dan 'bar mitswa' (= zoon van de wet).

Tempel
(Hebreeuws: hechal = groot gebouw)
Voor de joden was de tempel de heiligste plaats op de wereld en de enige waar ze konden offeren. Salomo bouwde de eerste tempel in Jeruzalem om er de ark in te plaatsen. De tempel die Jezus kende was de tweede tempel op die plaats, die door Herodes de Grote, de koning die regeerde toen Jezus werd geboren, grondig werd gerestaureerd.

Te midden van de leraren
Dat Jezus tussen de leraren, de Schriftgeleerden zit, is tot op vandaag een gewone zaak voor de joden. Jongeren en volwassenen komen bijeen in het joodse leerhuis: een plaats waar de Bijbel (tora) gelezen en uitgelegd wordt en waarbij de vragen van kinderen en jongeren essentieel zijn in het leerproces.
De Joodse geschiedschrijver Flavius Josephus, geboren kort na Jezus’ dood, vertelt dat hij na zijn Bar Mitswa, door de priesters en vooraanstaanden van Jeruzalem werd ondervraagd over de Wet. De nieuwkomer was niet enkel een luisteraar, hij mocht ook suggesties en kritiek brengen op deze 'vrije tribune' volgens de rabbijnse traditie.

Vader
Met dit woord geeft Jezus de bijzondere relatie aan tussen Hem en God.
Het behoort tot de eerste woorden die Jezus spreekt in het evangelie volgens Lucas.

Welgevallig bij God en de mensen
Deze woorden lijken zo te komen uit het boek Samuel (1Sam 2, 26)
Volgens Flavius Josephus, een joodse geschiedschrijver in de oudheid, was Samuel twaalf jaar oud toen hij door God werd geroepen.

Bij de tekst

Merk op

Nergens wordt in deze tekst verondersteld dat de ouders van Jezus op de hoogte waren van de maagdelijke geboorte en van de aankondiging dat Jezus de 'Zoon van God' genoemd zal worden.

Als je dit verhaal aan kinderen vertelt ...

... moraliseer je wanneer je zegt dat kinderen net zo gehoorzaam moeten zijn aan hun ouders als Jezus was aan Jozef en Maria.

... is, vreemd genoeg, dé identificatiefiguur niet zozeer Jezus, maar Maria of Jozef, die niet begrijpen wat het betekent dat Jezus de ‘Zoon van God’ is.

... is het verwarrend dat Jezus twee vaders lijkt te hebben: Jozef en God. Dit is op te lossen door te verwijzen naar het ‘Onze Vader’. Daarin spreken christenen God aan als hun Vader, terwijl ze zelf nog een natuurlijke vader hebben.

... maak dan van Jezus geen kleine god die reeds alles weet. Hij is wel een joodse jongen van twaalf jaar, die zich intens door God laat aanspreken.

Wat Lucas bedoelt

Dit gedeelte van het evangelie volgens Lucas (kindsheidsevangelie) handelt over de kinderjaren van Jezus. Lucas schreef het nadat hij de rest van zijn evangelie schreef. Wellicht schreef hij hierover zodat christenen een beter inzicht in Christus zouden krijgen. Het is dus geen verslag van Jezus' kinderjaren, maar de uitdrukking van het geloof dat de betekenis van Jezus bij God ligt. Want in de volwassen Jezus had men ervaren dat Hij in een bijzondere relatie stond tot God, die Hij zijn Vader noemde.

Soort tekst

Dit verhaal is een soort Midrasj, een verhaal dat de joden vertellen om een Bijbeltekst te verklaren en in hun tijd te situeren.
Het werd geschreven rond de zin: 'Wist je dan niet dat ik in het huis van mijn Vader moest zijn?' (De eerste woorden die Jezus zelf uitspreekt in het evangelie volgens Lucas).
Lucas maakt met deze tekst duidelijk dat men de persoonlijkheid van Jezus maar voluit kan begrijpen vanuit zijn relatie tot God.

Bijbel en kunst

M. STOMER

Christus tussen de Schriftgeleerden

Matthias Stomer (ca 1600 – ca 1652) was een Nederlands schilder, die sterk geïnspireerd werd door het werk van Caravaggio, en vooral in Italië werkte.

Op het schilderij (olie op doek) staat de twaalfjarige Jezus centraal. Hij wordt omringd door Schriftgeleerden die elk op hun manier reageren op wat Hij zegt.
- Eén kijkt zorgvuldig zijn boek na om te zien waar geschreven staat wat Jezus zegt.
- Een ander denkt na over die woorden en laat zijn boek vallen, alsof de woorden van Jezus in de plaats mogen komen van dit boek.
- Eén van de geleerden lijkt in gesprek te zijn met Jezus.
- Nog een ander steekt zijn vinger op alsof hij Jezus wil waarschuwen
- Een ander kijkt vanuit de hoogte bedenkelijk op Jezus neer.

Let extra op:
- de vuile bestofte voeten van de Schriftgeleerde met de rode mantel.
- de 'taal' van de handen op het schilderij: denken; loslaten; uitleggen; overgave; vermanen; vasthouden
- drie verschillende manieren om met de Bijbel om te gaan.
- de kleur van de kleding van Jezus. Die kleuren zijn dezelfde als voor Christus op een icoon: rood kleed, blauwe mantel. Op een icoon verwijst rood naar de goddelijke natuur van Jezus en blauw naar zijn menselijke natuur. Met kleuren zegt de schilder, net als een iconograaf, dat Jezus als 'Zoon van God' de menselijke natuur heeft 'aangenomen'.

Suggesties
. Schrijf bij elke hand wat die te 'zeggen' heeft.
. Schrijf in tekstballonnen rond het kunstwerk wat je denkt dat elk van dit Schriftgeleerden heeft gezegd of gedacht.

P. BOR

De twaalfjarige Jezus in detempel (ca 1630-35)

Werk van de Nederlands kunstschilder Paulus Bor (ca. 1601 - 1669).

E. NOLDE

Jezus en de Schriftgeleerden

Op dit aquarel staat Jezus onbevangen enthousiast tussen Schriftgeleerden die wat uitgeblust kijken.
Jezus staat ook opvallend in het licht terwijl de Schriftgeleerden in donkere kleuren in de achtergrond verdwijnen. De Schriftgeleerde links lijkt nog het meest onder de indruk van Jezus: iets van Jezus' enthousiasme straalt over op hem.
Emil Nolde (1867 - 1956) beeldde hier niet alleen Jezus uit die twaalf jaar oud is, maar ook zijn latere relatie tot de Schriftgeleerden. Naar het einde van Jezus' leven waren die veel minder enthousiast over Jezus' woorden en handelingen.

Bijna centraal staat Jezus die in een stralend wit boek kijkt. Rond Hem staan Schriftgeleerden die Hem aankijken, maar niet betrokken zijn op het boek dat Hem fascineert en ook geen aandacht hebben voor de lichtstraal achter hen, een verwijzing naar de nauwe relatie van Jezus met God.
Is het toeval dat de kleur van de Bijbel en van de lichtstraal dezelfde zijn?
De Schriftgeleerden kijken hem aan met een brede glimlach of is het een grijns? Behalve de Schriftgeleerde die onbewogen rechtsachter staat. Een voorafbeelding van de latere houding van de Schriftgeleerden tegenover Jezus?

J. E. MILLAIS

Jezus in het huis van zijn ouders (Carpenter Shop) (1850)

Werk van de Britse kunstschilder John Everett Millais (1829 - 1896), één van de oprichters van de kunstenaarsvereniging ‘Pre-Raphaelite Brotherhood’. Hij was tijdens zijn leven een heel succesvolle schilder.

Dit schilderij veroorzaakte in zijn tijd veel ophef omdat het de Heilige Familie als arme mensen en heel alledaags uitbeeldde.

Centraal op het doek staan Jezus en Maria, rechts staat Jozef met bij hem de kleine Johannes (de doper) die gekleed is met iets wat op kameelhaar moet lijken. Achter Maria staat Anna, haar moeder.

De schilder verwerkte heel wat symbolen in zijn werk:
. Jezus die aan de handpalm verwondt blijkt en bloedt op zijn voet (stigmata)
. de duif die op de ladder zit (Heilige Geest)
. de kudde schapen die men door de deuropening ziet (gelovigen?)
. hamer en spijker (gereedschappen gebruikt bij de kruisiging)
. houten deur (Jezus als de deur)
. werkbank (altaar)

Door de vele kritieken op dit werk koos de schilder nadien voor minder controversiële onderwerpen.

Vragen van kinderen

Waarom gaat men op bedevaart? - Yoran, 11 jaar
(C. DELHEZ, C. LETERME in Samuel, uitgeverij Averbode, 2007 nr 8, p. 2)

Op bedevaart gaan is een heel oud gebruik. In heel het Romeinse Rijk waren vroeger bedevaartsplaatsen waar Romeinse gelovigen naartoe trokken om verschillende goden te vereren. Joodse gelovigen gingen elk jaar op bedevaart naar de tempel in Jeruzalem. Zo schreef de evangelist Lucas over Jezus die, toen hij twaalf jaar geworden was, voor het eerst met zijn ouders op bedevaart naar Jeruzalem ging.
Eeuwenlang, tot op vandaag, gaan christenen op bedevaart naar de plaatsen waar Jezus ooit kwam. Of naar Rome, de stad van Petrus en Paulus en de eerste martelaren. In Compostella bezoeken ze het graf van de apostel Jacobus. In Lourdes gaan ze naar de plaats waar Onze-Lieve-Vrouw verscheen.
Door op weg te gaan naar die plaatsen, neemt een gelovige de tijd om na te denken over zijn geloof en wat echt belangrijk is in zijn leven.
Gelovigen vergelijken hun leven soms met een weg. Een weg naar een leven bij God. Wie op bedevaart gaat, beseft dat hij in zijn leven steeds onderweg is, dat hij zich nergens moet vestigen. De plaats van bestemming wordt dan een beetje het symbool van de hemel waar God een afspraak heeft met ons.

Suggesties

Kleine kinderen

DRAMATISEREN

Jezus is zoek

(C. LETERME in Simon plus, uitgeverij Averbode, 2005 nr 8)

Nadat je het verhaal vertelde aan de hand van een illustratie, beelden enkele kinderen het uit terwijl je het rustig voorleest.

Enkele rechthoekige lappen stof dienen om Maria en Jozef te onderscheiden van de anderen. De boekrol (opgerolde strook papier) is voor de mensen in de tempel.

Probeer zoveel personages te creëren als er kinderen in de groep zijn:
Mensen die in Nazaret wonen en achter blijven: ze wuiven de bedevaarders uit.
Bij de groep bedevaarders: vriendjes van Jezus, neefjes, nichtjes, ooms, tantes.
In Jeruzalem: vrienden bij wie Jozef en Maria logeren,
Mensen in de tempel: vertellen over God uit boekrollen.

Laat de kinderen ook op weg gaan: de ene hoek van de ruimte is Nazaret, de andere Jeruzalem. Bij taalvaardige kinderen laat je best wat ruimte in je verhaal zodat ze zelf op hun manier kunnen zeggen wat er te zeggen valt.

Na deze uitbeelding, zet je een pet op en stel je jezelf voor als een journalist.
Stel b.v. de volgende vragen aan de kinderen:
- Wie was je?
- Wat vind je van Jezus?
- Wat vind je van Maria? Jozef? Geleerde mensen in de tempel?

DOEN

Werken met tekeningen

Vertel over Jezus die in de tempel bleef toen hij twaalf jaar oud was.
Doe dat zonder bijzondere accenten te leggen en zo dicht mogelijk te blijven bij de tekst van Lucas. Laat je hiervoor inspireren aan de tekst ‘Dichter bij de tijd’ – zie hoger.
Bij kleine kinderen gaat het nog niet echt om de betekenis van een tekst of een verhaal. Het verhaal op zich is al de moeite.

Bezorg dan de kinderen het volgende blad.
Bespreek eerst elk van de drie tekeningen:
- Wie staat erop?
- Wat doen ze?
- Wat zeggen ze?
Nadien ordenen de kinderen deze tekeningen chronologisch. Ze doen dit door een aantal sterren bij te kleuren.

Je kunt de kinderen ook eerst de tekeningen laten inkleuren. Daarna knippen ze die uit en kleven ze die op een ander blad in de juiste volgorde.

Een eigen boekrol maken

Maak met de kinderen een eigen boekrol.
Verdeel de verschillende elementen van het verhaal over de kinderen.
De volgende onderverdeling is een voorstel. Er kunnen gerust elementen toegevoegd of weggelaten worden naargelang de manier van werken en het aantal kinderen.

1. Maria en Jozef maken zich in Nazaret klaar om met Jezus terug naar Jeruzalem te gaan.
2. Maria en Jozef gaan samen met Jezus naar Jeruzalem
3. Maria en Jozef vieren met Jezus het paasfeest in Jeruzalem
4. Maria en Jozef maken zich in Jeruzalem klaar om met Jezus terug naar Nazaret te gaan.
5. Maria en Jozef gaan terug naar Nazaret
6. Maria ontdekt dat Jezus niet mee is
7. Maria en Jozef besluiten terug naar Jeruzalem te gaan
8. Maria en Jozef zoeken overal in Jeruzalem
9. Jezus spreekt met wijze mannen in de tempel
10. Maria en Jozef ontdekken Jezus in de tempel
11. Maria en Jozef gaan samen met Jezus terug naar Nazaret
12. Maria, Jozef en Jezus samen terug in Nazaret.

De kinderen tekenen niet alleen het gebeuren, maar schrijven ook op tekstballonnen wat de personages zeggen of denken. Kleef nadien alle papieren aan elkaar en rol ze op om er een boekrol van te maken.
De volgende keer sta je stil bij elke tekening en laat je de tekstballonnen luidop voorlezen. De kinderen gaan hier dieper op in. Dachten ze hetzelfde, of verschillend. Hoe zou dat komen?

Kleuren

Grote kinderen

INFORMEREN

Werken met een oude schoolplaat

(C. LETERME in Simon Plus, uitgeverij Averbode, 2005, nr 8)

Kinderen maakten vroeger op school kennismaken met de Bijbel via schoolplaten. Hiermee legde de juf of meester een Bijbelverhaal uit. Nu gebruikt men een cd rom, een digibord ...

Wie kun je zien?
. De twaalfjarige Jezus (eventueel: jongen in het wit) in gesprek
. Geleerde mannen
. Jozef en Maria (eventueel: een man en een vrouw) die Jezus vanuit de verte zien.

Wat kun je zien?
Let op de kolommen. Ze vormen een overdekte gaanderij, die rond de tempel van Jeruzalem was. In de schaduw ervan werd handel gedreven, gediscussieerd, les gegeven ... Dat Jezus in gesprek was met leraars, behoorde dus tot de normale gang van zaken.

Let op de keppeltjes op de hoofden van een aantal mannen. Vandaag zijn ze typisch voor de joden. Joden vertellen nu dat die keppeltjes hen eraan doen denken dat er altijd iets is dat meer is dan zij. (waarmee ze God bedoelen)

Let op de boekrol in de handen van één van de mannen (uiterst rechts) en op de grond. Boeken waren in de tijd van Jezus altijd boekrollen. Ze werden gemaakt van vellen perkament (leder van jonge dieren. De bibliotheek van Pergamon bevatte veel dergelijke boeken. In het woord ‘perkament’, herken je nog het woord ‘Pergamon’) of van papyrus (een rietsoort die groeide langs de oevers van de Nijl. De binnenste natte vezels werden in repen gesneden en kruiselings op elkaar gelegd. Daarna werden ze gelijmd, geperst en gladgestreken zodat men er kon op schrijven. Het huidige woord ‘papier’ is van papyrus afgeleid)
De joodse Bijbel werd en wordt steeds geschreven met een ganzenveder op boekrollen van perkament. De Hebreeuwse letters die men in het begin gebruikte, bestonden alleen uit medeklinkers. Zo werd de naam van God in de Bijbel alleen met medeklinkers geschreven: JHWH. Niemand weet precies hoe men die lettercombinatie moet uitspreken. Want de klinkers ontbreken, en de priesters lazen uit eerbied voor de naam van God steevast ‘Adonai’, wat betekent ‘de Heer’. Later werden aan de medeklinkers punten en andere tekens toegevoegd waarmee men klanken kon weergeven (te vergelijken met onze klinkers)
Joodse jongens (en op dit ogenblik steeds vaker ook meisjes) mogen als ze twaalf jaar zijn in de synagoge voorlezen uit de tora-rollen (boekrollen waarop de vijf eerste boeken van de Bijbel geschreven staan)

Let ook op de gebedsmantels die een aantal personen dragen. Het zijn een soort stola’s die de joden over hun schouders leggen als ze bidden. Als je de vlag van Israël voor ogen houdt, vind je diezelfde strepen van de gebedsmantels erin terug.

TIP
Kinderen die 10 jaar zijn, hebben reeds belangstelling voor wat echt gebeurt. Daarom is het interessant om naast deze illustratie ook foto’s te tonen die dit gegeven voor hen actueler maakt. Tot op vandaag worden zo’n boekrollen gebruikt, doet men zo’n gebedsmantels aan, draagt men keppeltjes, en discussieert men over de Bijbel. Maar dit gebeurt nu in een synagoge en niet meer in de tempel, omdat die in 49 na Christus door der Romeinen verwoest werd.

KENNISMAKEN MET DE BIJBELTEKST

Jezus blijft in de tempel

(Geïnspireerd op: ‘Jezus voelt zich thuis in de tempel’, in Hemel en aarde, Pasen 2002, p. 15)

Dit verhaal kan inspireren om Lucas 2, 41-52 te vertellen:

‘Hoe ver is het nog? vraagt Jezus aan zijn moeder.
‘We zijn er bijna,’ zegt Maria.
Jezus kan niet wachten tot hij in de grote stad Jeruzalem is.
Jezus is twaalf jaar
en daarom mag hij voor het paasfeest mee naar Jeruzalem,
helemaal vanuit Nazaret, waar hij woont.

In Jeruzalem staat de tempel.
Vele mensen gaan er naartoe:
vaders, moeders, kinderen, ooms, tantes, buren, vrienden
en ook heel wat mensen die Jezus niet kent.
Jezus kijkt zijn ogen uit.
Jeruzalem is veel veel groter dan Nazaret.
Er komen mensen uit de hele wereld.
Mensen met andere kleren die andere talen spreken.
In de straten is van alles te zien en te beleven.
Dan ziet Jezus voor het eerst de tempel.
Wat een enorm groot schitterend gebouw is dat!
Hij dwaalt over het plein, loopt door de gangen …

Dat er zoveel te zien is had Jezus nooit gedacht.
In een zaal zitten mensen met elkaar te praten.
Ze lezen verhalen voor uit boekrollen
(dat zijn boeken die helemaal opgerold zijn).
Het zijn bijzondere verhalen
over God, over lieve mensen, slechte mensen,
over fijne dingen en lelijke dingen …
Jezus gaat erbij zitten.
Hij hoort een verhaal dat hij ook in Nazaret heeft gehoord.
Hij blijft luisteren.

- Kennen jullie ook zulke verhalen?
- Kunnen jullie er een aantal voorbeelden van geven?
(Bijvoorbeeld: Adam en Eva, Jozef, Mozes, David …
Als dit wat moeilijk gaat kun je proberen met:
weet je nog dat ik jullie vertelde over: … ?)

Jezus blijft zitten.
Het is net of hij op school zit met zijn vrienden.
Elke dag komt hij terug
om met de mensen te praten en naar hen te luisteren.

Na een week is het paasfeest afgelopen.
Iedereen gaat terug naar huis.
Maria reist mee met de vrouwen
en Jozef met de groep mannen.
Als ze ‘s avonds halt houden
vraagt Maria aan Jozef: ‘Heb jij Jezus gezien?’.
‘Nee,’ zegt Jozef, ‘ik dacht dat hij met jou meereisde.
Misschien is hij bij de andere kinderen.’
Maar daar is hij niet.
Maria en Jozef worden ongerust.
Ze zoeken Jezus overal bij familie en kennissen.
Maar ze vinden hem niet.
‘We moeten teruggaan naar Jeruzalem
om hem daar te zoeken,’ zegt Maria.
In Jeruzalem beginnen ze te zoeken waar ze gelogeerd hebben.
Daarna gaan ze bij familie en vrienden kijken.
Overal zoeken ze hem.
Na drie dagen komen ze in de gangen van de tempel.
Daar zit Jezus bij een groep mensen.
Hij praat en stelt vragen alsof hij groot is.
Maria roept: ‘Jongen, we waren erg ongerust.
Hoe kon je dat toch doen?’
‘Mama,’ vraagt Jezus, 'Waarom hebben jullie mij gezocht?
Wisten jullie dan niet dat ik bij mijn Vader wilde zijn?
Maria en Jozef begrijpen niet wat Jezus zegt.
'Kom, we naar Nazaret,’ zeggen ze en Jezus loopt met hen mee.

EVEN TESTEN

Foute woorden

In elke zin is één woord fout. Zet daar een rode streep onder.
Jezus mag mee naar de kerk.
Iedereen viert het kerstfeest.
Jezus is nu acht jaar.
Hij luistert naar de vrouwen.
Zijn vader en tante zoeken hem in Jeruzalem.
Daarna gaat hij met zijn ouders mee naar Betlehem.

Schrijf daarna het goede woord naast die zin.

Correctiesleutel
Jezus mag mee naar de tempel.
Iedereen viert het paasfeest.
Jezus is nu twaalf jaar.
Hij luistert naar de rabbi's.
Zijn vader en moeder zoeken hem in Jeruzalem.
Daarna gaat hij met zijn ouders mee naar Nazaret.

Kies het goede woord: doorstreep het foute woord.
Jezus mag mee naar de kerk / tempel.
Iedereen viert het kerstfeest / paasfeest.
Jezus is nu twaalf / acht jaar.
Hij luistert naar de rabbi's / vrouwen.

Kies het goede woord. Doorstreep de foute woorden.
Jezus mag mee naar de kerk / tempel / berg.
Iedereen viert het pinksterfeest / kerstfeest / paasfeest.
Jezus is nu twaalf / acht / tien jaar.
Hij luistert naar de rabbi's / kinderen /vrouwen.

VERDIEPEN

Vragen bij het verhaal

Bij een illustratie van Jezus in de tempel – tussen de rabbijnen.
- Aan wie zou jij iets vragen?
- Wat zou je dan vragen?
- Jezus voelt zich thuis in de tempel. Hoe voel jij je in de kerk of in een andere gebedsruimte?

- Als je de vader en moeder van Jezus zou zijn, wat zou je dan voelen? Wat zou je doen?
- Als je Jezus zou zijn, wat zou je gedaan hebben? Waarom?
- Zou het voor Jezus moeilijk geweest zijn om alleen achter te blijven? Waarom (niet)?

- Waarom gingen Maria, Jozef en Jezus naar Jeruzalem?
(om er het joodse paasfeest te vieren)
- Hoe noemde het grootste gebouw in Jeruzalem?
(de tempel)
- Wat deed Jezus in de tempel?
(Hij luisterde en sprak met andere mensen over God)

Vermiste letters

Vertel eerst over de 12-jarige Jezus die in de tempel achterbleef om bij zijn Vader te zijn. Hij noemde de tempel zelfs 'het huis van mijn Vader'.
Omwille van deze nauwe relatie met God werd dit verhaal verteld en neergeschreven. Al van heel jong typeert deze relatie zijn leven.
Bezorg de kinderen dit blad. Ze lezen het verhaal opnieuw en zoeken de onderstreepte woorden terug in het rooster om zo de vermiste letters terug te vinden.

Blijf daarna even stilstaan bij de woorden: 'Huis van mijn vader'.
- Wat zou Jezus daarmee bedoelen?
- Waarom zou Hij dat gebouw zo heten?
- Ken je andere situaties uit het leven van Jezus waarin je kunt zien hoe belangrijk God was voor Hem?
(Bijvoorbeeld: zijn geboorte wordt aangekondigd door een engel, een woordvoerder van God; Hij leert bidden met de woorden 'onze Vader'; hij spreekt over het rijk van God en spoort de mensen zo te leven dat dit rijk zichtbaar wordt)

Spreken over God

(C. LETERME in Samuel plus, uitgeverij Averbode 2004 nr 9)

Schrijf op een aantal papieren de volgende woorden: vader, moeder, vriend, water, berg, vuur, vraagteken, uitroepteken, kruis, blanco blad.
Verspreid ze in de ruimte.

Nodig de kinderen uit om naar de verschillende woorden te kijken.
Indien ze een woord vinden dat aansluit bij hun aanvoelen over God, dan mogen ze daar bij blijven.
De tijd om de verschillende papieren te bekijken is die van een lied. Als de kinderen vroeger klaar zouden zijn, doof dan de muziek langzaam uit.

Ga van groep tot groep. Ondervraag de kinderen alsof je een journalist bent. Gebruik hierbij een voorwerp dat kan doorgaan voor een micro. Kinderen mogen alleen aan het woord komen, als ze de micro in de hand hebben.

Bespreek nadien met de hele groep de antwoorden:
- Welke uitspraak was het meest treffend?
- Bij welke uitspraak heb je nog vragen?

ACTEREN

Mogelijkheid 1

Materiaal
Enkele rechthoekige lappen stof dienen om Maria en Jozef te onderscheiden van de andere spelers. Er zijn ook boekrollen (opgerolde stroken papier) voor de mensen in de tempel.

Verloop
. Vertel het verhaal aan de hand van een vertelplaat of een illustratie in een kinderbijbel.

. Zoek op wie een rol speelt in het verhaal en verdeel die rollen onder de kinderen.
Rollen: Jezus, Maria, Jozef, mensen in de karavaan, leraren in de tempel

. Probeer zoveel personages te creëren als er kinderen zijn: mensen die in Nazaret wonen en achter blijven. Ze wuiven de bedevaarders uit. Bij de groep bedevaarders: vriendjes van Jezus, neefjes, nichtjes, ooms, tantes. In Jeruzalem: vrienden bij wie Jozef en Maria logeren, mensen in de tempel, mensen die vertellen over God uit boekrollen.

. De kinderen beelden het verhaal uit terwijl je het verhaal rustig voorleest.
Laat ze ook op weg gaan: de ene hoek van de ruimte is: Nazaret, de andere Jeruzalem. Bij taalvaardige kinderen laat je best wat ruimte in je verhaal zodat ze zelf kunnen zeggen wat er te zeggen valt. Laat ze dat doen op hun manier.

. Na het spel, zeg je dat je een reporter bent van een krant in Nazaret. Stel ze dan de volgende vragen:
- Wie was je?
- Jezus is een jongen van twaalf jaar, net zo groot als de kinderen van het zesde jaar. Wat vind je van hem?

Mogelijkheid 2

Verteller
Jozef en Maria gaan naar Jeruzalem.
Daar zullen ze het joodse paasfeest vieren.
Jezus, die twaalf jaar geworden is,
mag voor het eerst met hen mee.

Jezus
Hoe ver is het nog, mama?

Maria
We zijn er bijna, Jezus.

Verteller
Jezus kan niet wachten tot hij in de grote stad Jeruzalem is.
Heel veel mensen gaan er ook naartoe.
In de stad kijkt Jezus zijn ogen uit.
Jeruzalem is veel groter dan Nazaret.
In de straten is van alles te zien en te beleven.
Dan ziet Jezus voor het eerst de tempel in Jeruzalem.
Wat een schitterend gebouw is dat!
In een zuilengang zitten mensen met elkaar te praten.
Over God, over lieve mensen, slechte mensen,
over fijne dingen en lelijke dingen...
Jezus gaat erbij zitten.
Elke dag komt hij terug
om met die mensen te praten en naar hen te luisteren.
Na een week is het paasfeest afgelopen.
Jezus, Maria en Jozef gaan terug naar huis.
Maria reist mee met de vrouwen en Jozef met de groep mannen.
Het is avond.

Maria
Jozef, heb jij Jezus gezien?

Jozef
Neen, ik dacht dat Hij met jou meereisde.
Misschien is Hij bij de andere kinderen.

Maria
Daar ben ik al gaan zien. Maar daar is ook Hij niet.

Verteller
Nu worden Maria en Jozef ongerust.
Ze zoeken Jezus overal, maar vinden Hem niet.

Maria
Laten we teruggaan naar Jeruzalem.
Misschien is Hij daar ergens.

Verteller
Maria en Jozef beginnen te zoeken waar ze logeerden.
Daarna kijken ze bij hun familie en vrienden in Jeruzalem.
Na drie dagen komen ze in de gangen van de tempel.
Daar zit Jezus bij de groep mensen.
Hij praat en stelt vragen alsof Hij groot is.

Maria
Jongen, we waren zo ongerust.
Hoe kon je ons dat toch aandoen?

Jezus
Mama, Waarom hebben jullie Mij gezocht?
Wisten jullie dan niet
dat Ik bij mijn Vader in de hemel moest zijn?

Maria
Maar wat zeg je nu toch?
Kom, we naar Nazaret.

Verteller
Jezus gaat met zijn ouders mee naar Nazaret.
Daar wordt Hij een wijze man,
die graag gezien werd door God en door de mensen.

INLEVEN

Rollenspel

Vertel het verhaal van een jongen die samen met zijn ouders op reis gaat. Omdat zijn ouders elk met een andere groep terug naar huis gaan, merken ze niet dat hij achterblijft.
's Avonds merken de ouders dat hun jongen niet mee is. Ze gaan terug en vinden hem in druk gesprek met een aantal mensen.

Laat de kinderen zelf het vervolg hierop uitdenken.
- Wat zeggen de ouders als ze hun zoon terugzien?
- Wat zegt de zoon?

Vergelijk dan met het Bijbelverhaal

Zoek zowel in het Bijbelverhaal als in het rollenspel naar vormen van afhankelijkheid en zelfstandigheid.

Tableau vivant

Zoek samen met de kinderen naar het meest treffende moment uit het verhaal. De kinderen beelden dit uit. Laat ze daarvoor in een geschikte houding staan (bv. zeg dat je een 'foto' wil nemen) Indien er verschillende situaties zijn, dan laat je die door verschillende groepen uitbeelden, de anderen kijken er dan naar. (Zorg ervoor dat er niet teveel groepen aan het werk zijn. Dat is voor de kinderen verwarrend)

Sluit dit tableau vivant af met een gespreksronde.
- Wie was je?
- Wat dacht je toen je die persoon voorstelde?
- Wat vind je van Jezus?

Beëindig deze activiteit met het voorlezen van de tekst zoals die in het evangelie staat.

DOEN

Familie-slinger

(Simon 2005, nr 8)

Inspireer je aan de volgende slingers om de kinderen een slinger te laten maken.
Voorbeeld 1 heeft als voordeel dat het stevig is (handen en voeten raken elkaar) maar als nadeel dat het eenzijdig is (alleen meisjes hoofden).
Voorbeeld 2 stelt dan wel jongens en meisjes voor, maar heeft als grote nadeel dat het helemaal niet zo stevig is.
Voorstel: maak een slinger waarbij de hoofdjes afzonderlijk zijn, maar waarbij handen en voeten elkaar raken.

Hoe ga je te werk?
Teken op een smalle rechthoek een model: een half figuurtje (de helft van het hoofd en van de romp; één arm, één been) Zorg ervoor dat de arm en het been tegen de rand van de rechthoek komen.
Plooi een strook papier die even hoog is als het model, in een accordeon. Teken daarna de omtrek van het model op de gevouwen strook. Knip die uit en zorg ervoor dat de handen en voeten aan elkaar blijven zitten.
Open de accordeon.
De kinderen tekenen op de hoofden de gezichten van hun familie of van al wie in hun leven een belangrijke plaats heeft (hiervoor kunnen eventueel foto's gebruikt worden). Ze tekenen ook de kleren erbij met stiften.

Overwegingen

Paul Kevers

Waar is Jezus thuis?

(P. KEVERS in Samuel, uitgeverij Averbode, 2004 nr 9, p. 12)

Als kleine jongen groeit Jezus op in Nazaret, in het gezin van de timmerman Jozef en zijn vrouw Maria. Daar is Hij thuis. Als Hij twaalf jaar is, mag Jezus voor het eerst met zijn ouders mee naar Jeruzalem, naar de tempel, om daar het paasfeest te vieren. In deze mooie, grote stad heerst een drukt van belang. Na het feest blijft Jezus in de tempel achter, geboeid door de discussies en de Bijbeluitleg van de Schriftgeleerden. Het duurt even voor zijn ouders in de gaten hebben dat Jezus niet mee naar huis is gegaan. Ongerust keren ze naar Jeruzalem terug... Pas drie dagen later vinden ze hun kind...

Is dat een puberstreek van Jezus? Wil Hij even onder de vleugels van zijn ouders vandaan? Misschien, maar de evangelist Lucas bedoelt nog iets anders. De belangrijkste zin in zijn verhaal is het antwoord van Jezus: 'Wisten jullie dan niet dat Ik bij mijn Vader moest zijn?' Jezus is samen met zijn ouders naar Nazaret teruggekeerd en Hij is bij hen gebleven tot Hij volwassen was. Maar echt 'thuis' was Hij alleen bij God. Hij noemde God zijn Vader en alle mensen kinderen van God. Hij beschouwde dus iedereen als familie. Later zou Hij zeggen: 'Mijn moeder, mijn broers en mijn zussen zijn zij die de wil van God volbrengen.' (Marcus 3, 35)

Frans Mistiaen s.j.

Een familie waar "dank u" en "alsjeblief" wordt gezegd

De Heilige Familie is een gezin
waar vader en moeder hebben ondervonden
dat een kind geen kind blijft,
maar vrij vlug zijn eigen wegen kiest.
En ouders hebben het daar altijd wat moeilijk mee.
Zijn de woorden die wij in het evangelie hoorden
geen woorden die vroeg of laat in elke familie weerklinken?:
"Maar Kind, waarom hebt gij ons dat toch aangedaan?"

De heilige Familie is een echt gezin omdat de zorg
om een kind op te voeden tot zelfstandigheid er centraal staat.
Het wordt niet betutteld of overdreven gekoesterd.
Het wordt uitgenodigd om zich aan te sluiten
bij die lange karavaan volwassenen die zich op weg zetten
om hun God te ontmoeten.
Eigenlijk een heel levensprogramma voor een kind!
Zich aansluiten bij die lange rij volwassenen
die zich op weg zetten om hun God te ontmoeten.
En daar, in de tempel van Jeruzalem,
had de jonge Jezus blijkbaar een zekere vrijheid,
want de ouders verlieten de stad
in de mening dat Hij Zich wel
bij Zijn familie of leeftijdgenoten in de karavaan bevond.
Een vrij zelfstandige jongen, die Jezus!

Als ouders beslissen
een kind te ontvangen en ter wereld te brengen,
dan vraagt dat van hen een grote edelmoedigheid en veel toewijding.
Het is namelijk een engagement
waarvan men de inhoud niet volledig kent,
waarvan men de toekomst niet zelf kan bepalen.
Men neemt immers geen knuffeldier op,
maar een persoonlijkheid die, met de beste zorgen,
al heel vlug zijn eigen weg zal gaan.
Elkaar loslaten en respect hebben voor elkaars vrijheid
dat kost veel moeite.
Maar juist daarin blijkt de echte liefde te kunnen openbloeien,
nl. de dankbare en zichzelf-gevende liefde,
die sterker is dan de teleurgestelde verwachtingen
die men zich eerst over de andere had ingebeeld.
Ook in onze tijd hebben wij ouders nodig
die ervoor kiezen hun kinderen niet klein te houden,
maar groot te brengen,
die kiezen voor een liefde die getekend is
door de pijn van het loslaten
en het respect van elkaar de vrijheid te gunnen.
Maria zegt: "Uw vader en moeder hebben naar U gezocht".
Ouders kiezen ervoor hun hele leven lang
te zoeken naar hun kind,
te zoeken om hun kind echt te begrijpen,
niet om het te imponeren met hún opvattingen,
wel om het zijn ware persoonlijkheid gaandeweg te laten ontdekken.
Dat zoeken om te begrijpen in plaats van zich op te dringen,
zal hen onvermijdelijk veel pijn en tranen kosten.

Wie kan onze jonge koppels ervan overtuigen
dat zo'n investering de moeite waard is?
Wie kan onze jonge koppels ervan overtuigen
dat zo'n zichzelf-vergetende liefde
juist de bron kan worden van hun diepste vreugde?
Alleen het duidelijke geluk van de jonge gezinnen zelf kan dat!

Bekijken wij daarom wat jonge ouders meemaken
bij de geboorte van een kind.
Het is een echte “religieuze” ervaring.
Ouders voelen op dat moment heel sterk aan
dat zij hun kind niet zozeer verwekken of maken,
maar veeleer krijgen en ontvangen,
Zij zijn diep dankbaar.
Ook wel heel fier natuurlijk, maar toch vooral dankbaar.
En dus merken wij dat het pasgeboren kind,
hoe onooglijk klein het nog is,
zijn ouders eigenlijk beweegt tot iets zeer fundamenteels:
nl. "dank u" te zeggen, tegen elkaar en tegen de Heer van het leven.

Dit is de meest fundamentele religieuze ervaring van een mens:
"Dank u" zeggen voor het leven dat wij krijgen;
het eigen bestaan niet beschouwen
als een menselijke prestatie waarover wij zelf mogen beschikken,
maar als een ontvangen geschenk waarvoor wij dankbaar blijven,
van de eerste tot de laatste dag,
ook te midden van moeilijkheden en tegenkantingen.
"Danken", dat is het eerste wat een kind
aan zijn ouders leert als het geboren wordt.
En later, de volgende jaren, gaan gelovige ouders
dát vooral weer aan hun opgroeiende kinderen verder leren:
nooit vergeten "dank u" te zeggen.
Er moet een "dank u" worden gehoord, telkens als zij iets krijgen.
Dat kleine "dank u" is van groot belang.
Het is het teken van het grote "dank u" tot de Heer van het leven.
Dat is de eerste sleutel om een gelukkige mens te worden:
“dankbaar” in het leven staan.

En, eenmaal geboren, gaat het kind
aan diegenen die rond zijn wiegje komen staan, nog iets leren.
Daar komen immers geweldige edelmoedige krachten los.
Zijn ouders (en ook grootouders...) worden er namelijk toe gebracht,
met ontzaglijke opoffering van eigen ontspanning en rust,
voor het kind te zorgen, dag en nacht, gratis, zonder berekening.
Wat een toewijding!
Hier leert het kind dus de ouders
zichzelf gratuit weg te schenken, zichzelf te vergeten, zichzelf te delen.
Natuurlijk deden zij dat reeds tegenover elkaar.
Maar nu gaan zij het doen
voor iemand wiens karakter zij niet kennen,
voor iemand die zij niet kozen op basis van wederzijdse sympathie.
De liefde van de ouders wordt dus verdiept
door hun opofferende zorg voor de lieve, onbekende derde.
Hun liefde wordt tastbaar zichzelf-vergetende gave.
Dan ervaren zij aan de lijve
dat "zich gratis geven aan iemand anders" diep gelukkig maakt.

Later, de volgende jaren, gaan gelovige ouders
ook dát aan hun kinderen verder leren:
niet vergeten zichzelf weg te geven,
niet vergeten ook "alsjeblief" te zeggen.
Telkens als zij iets krijgen, moet er niet alleen een “dank u” klinken,
maar komt er liefst ook een “alsjeblief” bij.
Er moet immers ook gedeeld worden, met broertjes en zusjes,
en dikwijls ook met de verre kinderen die minder kansen kregen.
Dat kleine "alsjeblief" is belangrijk,
want het is het teken van de grote solidariteit
van het christelijk gezin met de ruime wereld.
Dat is de tweede sleutel om een gelukkige mens te worden:
“gevend” in het leven staan.

Een familie waar de liefde het kind niet klein houdt, maar groot brengt.

De Heilige Familie is een gezin
waar vader en moeder hebben ondervonden
dat een kind geen kind blijft,
maar vrij vlug zijn eigen weg kiest.
En ouders hebben het daar altijd wat moeilijk mee.
Klinken de woorden, die wij in het evangelie hoorden,
niet vroeg of laat in elke familie?:
"Maar Kind, waarom hebt gij ons dat toch aangedaan?"

De heilige Familie is een echt gezin omdat de zorg
om een kind op te voeden tot zelfstandigheid er centraal staat.
De opgroeiende Jezus wordt niet betutteld of overdreven gekoesterd.
Het wordt uitgenodigd om Zich aan te sluiten
bij die lange karavaan volwassenen die zich op weg zetten
om hun God te ontmoeten.
Eigenlijk een heel levensprogramma voor een kind!
Zich aansluiten bij de lange rij volwassenen
die zich op weg zetten om God te ontmoeten.
En daar, in de tempel van Jeruzalem,
had de jonge Jezus blijkbaar een zekere vrijheid,
want de ouders verlieten de stad
in de mening dat Hij Zich wel
bij Zijn familie of leeftijdgenoten in de karavaan bevond.
Een vrij zelfstandige jongen, die Jezus!

Als ouders beslissen
een kind te ontvangen, ter wereld te brengen en op te voeden,
dan vraagt dat van hen een grote edelmoedigheid en veel toewijding.
Het is namelijk een engagement
waarvan men de inhoud niet volledig kent,
waarvan men de toekomst niet zelf kan bepalen.
Men neemt geen knuffeldier op,
maar een persoonlijkheid die, met de beste zorgen,
al heel vlug zijn eigen wegen zal gaan.
Men kiest dus voor een liefde die vanaf het begin getekend is
door de pijn van het respecteren
van elkaars originele persoonlijkheid.
Maar juist daarin blijkt de echte liefde te kunnen openbloeien,
nl. de dankbare en zichzelf-gevende liefde,
die sterker is dan de teleurstellende verwachtingen
die men zich eerst over de andere had ingebeeld.

Ook in onze tijd hebben wij ouders nodig
die ervoor kiezen hun kinderen niet klein te houden,
maar groot te brengen,
ouders die kiezen voor een liefde die getekend is
door de pijn van het loslaten
en het respect van elkaar de vrijheid en de autonomie te gunnen.
Maria zegt: "Uw vader en moeder hebben naar U gezocht".
Ouders kiezen er inderdaad voor hun hele leven lang
te zoeken naar hun kind,
te zoeken om hun kind echt te begrijpen,
niet om het te imponeren met hún opvattingen,
wel om het zijn ware persoonlijkheid gaandeweg te laten ontdekken.
Dat zoeken om te begrijpen in plaats van zich op te dringen,
zal hen onvermijdelijk veel pijn en tranen kosten,
maar zal hun de vreugde bezorgen hun kind te zien opgroeien
tot een vrije en verantwoordelijke volwassene.

Het antwoord van de jonge Jezus op het einde
biedt ons de uiteindelijke boodschap voor elke heilige familie.
“Wist gij dan niet dat ik bij Mijn Vader moet zijn?”
Voor het eerst verwoordde de jonge Jezus er aan Zijn ouders iets
over Zijn diepste persoonlijkheid en geestelijke roeping:
Zoon te zijn van een “andere Vader”, nl. van Zijn Vader in de hemel.
Dat was op het eerste gezicht een onthutsend woord
voor Maria en zeker ook voor Jozef.
Maar zij bewaarden dat woord heel hun leven in hun hart
om stilaan meer en meer te begrijpen
dat hun Jezus geroepen was
om Zich helemaal toe te wijden aan God, Zijn hemelse Vader.
Met opzet gebruikte Jezus daarbij het woord “Vader”,
juist om de kern van Zijn levensopdracht te benadrukken:
nl. aan alle mensen te leren aanvoelen dat God
geen schrikwekkende Wetgever of bedreigende Rechter is,
die op de eerste plaats onderdanigheid zou eisen
aan voorschriften en wetten,
- zoals de joodse leiders in die tijd interpreteerden -,
maar dat God een hartelijke, barmhartige Vader is,
die ons uitnodigt tot wederliefde, vrij, graag en gul.
De kern van Jezus roeping is ons te leren
dat Hij, en wij allen met Hem,
zielsbeminde kinderen zijn van God,
die wij daarom onze Vader mogen noemen.

Dat lijkt mij de fundamentele taak
van ouders in een christelijk gezin:
hun kinderen laten aanvoelen
dat zij diep bemind worden door een hartelijke God.
Een klein teken kan daarbij helpen.
Dat avondkruisje op het voorhoofd vóór het slapengaan:
“God zegene en beware je!”
Dat geeft aan een kind zulk een basisvertrouwen,
dat een kracht blijkt te zijn om het leven aan te kunnen.

Gelukkig de gelovige ouders die met grote edelmoedigheid
de groei naar persoonlijke onafhankelijkheid van hun kind steunen,
en die, wetend dat hun kind hun uiteindelijk niet toebehoort,
dat kind, soms met pijn in het hart, gaandeweg laten ontdekken
dat het onvoorwaardelijk wordt bemind
door een liefdevolle Vader-God.