Inhoudstabel
…page…
Algemeen
Slang
Slangen worden als bedreigend en gevaarlijk ervaren en ook als onbetrouwbaar, want ze kunnen mensen onverwachts aanvallen.
De Bijbel maakt geen onderscheid tussen de verschillende soorten slangen. Ze worden wel slim en sluw genoemd.
Dubbel
Enerzijds hebben mensen afschuw voor slangen: ze zijn verraderlijk, onbetrouwbaar en listig.
Anderzijds vereren ze slangen om de genezende en verjongende krachten die ze die toeschrijven, omdat ze elk jaar van huid wisselen.
Symbool
Kwaad
In de Bijbel is de slang, een dier dat door God geschapen is, symbool van het kwaad. Dit lijkt een duidelijke afrekening te zijn met de slangencultus van Kanaän.
Vruchtbaarheid
De slang was in de oudheid symbool voor vruchtbaarheid, leven en wedergeboorte
Vernieuwing, verjonging, genezing
De staf met een daaromheen een slang, was in de Griekse oudheid het symbool van Asclepios, de god van de geneeskunde. De Romeinen kenden deze god onder de naam Aesculapius.
Tot op vandaag gebruiken dokters, apothekers of ziekenhuizen soms nog een symbool met een slang.
Bijbel
Oude Testament
Kwaad, gevaarlijk, verleidend
Genesis 3, 4-5; 14-15
“Maar de slang zei tot de vrouw: 'U zult helemaal niet sterven! God weet dat uw ogen open zullen gaan als u eet van die boom, en dat u dan gelijk zult worden aan God, door de kennis van goed en kwaad.' “
(…)
“Jahwe God zei toen tot de slang: `Omdat ge dit gedaan hebt, zijt gij vervloekt, onder alle tamme dieren en onder alle wilde beesten! Op uw buik zult ge kruipen en stof zult ge vreten, alle dagen van uw leven! Vijandschap sticht ik tussen u en de vrouw, tussen uw kroost en het hare. Het zal uw kop bedreigen, en gij zijn hiel!' “
Eva wordt door een slang verleid om Gods gebod te overtreden door een verboden vrucht te eten.
Volgens Eva was de slang de oorzaak van alle kwaad. Daarom wordt de slang door God gestraft - niet de slang uit het dierenrijk, maar de slang als symbool voor het kwaad.
Psalm 58, 4-6
“Ontaard zijn die schurken vanaf de moederschoot,
dwaallichten, leugenaars vanaf hun geboorte.
Hun gif lijkt op het gif van een slang,
van een dove slang die de oren sluit:
zij wil de stem van de bezweerders niet horen,
hoe bedreven zij in hun kunst ook zijn.”
De slang is het beeld van het kwaad, van de bozen. De woorden van leugenaars worden vergeleken met het gif van een dove slang, die niet luistert naar de stem van zijn bezweerders.
Psalm 91, 13
“Je zult adder en leeuw vertrappen, leeuw en slang met voeten treden.”
Adder, leeuw, slang …: beelden voor de dood.
Niet koosjer
Leviticus 11, 41-42
“Alle kruipende dieren moet je verafschuwen; ze mogen niet worden gegeten, of ze nu op de buik kruipen of vier of meer poten hebben. Je moet ze verafschuwen.”
Omdat slangen als ‘onreine’ (niet koosjere) dieren bestempeld worden, mogen ze niet gegeten worden.
Levengevend / Genezend
Numeri 21, 4-9
Van de berg Hor trok het volk in de richting van de Rietzee. Maar onderweg werd het ongeduldig en keerde zich tegen God en tegen Mozes: `Hebben jullie ons uit Egypte geleid om te sterven in de woestijn? Er is geen brood, er is geen water en dat minderwaardige eten staat ons tegen.' Toen zond Jahwe giftige slangen op het volk af. Die beten de Israëlieten en velen van hen vonden de dood. Nu kwam het volk naar Mozes en zei: `We hebben gezondigd, want we hebben ons tegen Jahwe en tegen jou gekeerd. Bid Jahwe, dat Hij die slangen van ons wegneemt.' Toen bad Mozes voor het volk en Jahwe zei: 'Maak zo'n giftige slang en zet die op een paal. Iedereen die gebeten is en er naar opziet, zal in leven blijven.' Mozes maakte een bronzen slang en zette die op een paal. Ieder die door een slang was gebeten en zijn ogen op de bronzen slang richtte, bleef in leven.
2 Koningen 18, 3-4
“Hizkia deed wat Jahwe behaagt, juist zoals zijn vader David. Hij was het die een einde maakte aan de offerhoogten, die de heilige stenen verbrijzelde en de heilige bomen liet omhakken. Ook sloeg hij de bronzen slang stuk, die Mozes maakte: tot dan toe hadden de Israëlieten daar offervuur voor ontstoken.”
Aan de verering van de 'bronzen slang' maakte koning Hizkia van Juda een einde omdat die een bedreiging vormde voor de joodse godsdienst.
Het goede overwint het kwade
Jesaja 11, 7-9
“De koe en de berin sluiten vriendschap, hun jongen liggen bijeen. De leeuw eet haksel als het rund, de zuigeling speelt bij het hol van de adder, het kind strekt zijn hand uit naar het nest van de slang. Niemand doet nog kwaad of handelt nog verderfelijk op heel mijn heilige berg; want de kennis van Jahwe vervult het hele land, zoals het water heel de bodem van de zee bedekt.”
Vredevol samenzijn met wilde dieren is voor Jesaja het beeld van de 'tijd van de Messias'.
Nieuwe Testament
Kwaad
Matteüs 3, 7
“Maar toen hij vele Farizeeën en Sadduceeën zag komen om gedoopt te worden, sprak hij tot hen: ‘Adderengebroed, wie heeft u voorgespiegeld, dat ge de dreigende toorn kunt ontvluchten?’”
Matteüs 12, 34
“’Adderengebroed! hoe zouden er, slecht als gij zijt, uit uw mond goede woorden kunnen komen? Want de mond spreekt waar het hart van overloopt.’”
Johannnes de Doper gebruikt ‘Adderengebroed’ als schelwoord voor de Farizeeën en Sadduceeën.
Matteüs 7, 9-10
“Of is er wel iemand onder u die zijn zoon een steen zal geven als hij om brood vraagt? Of een slang wanneer hij vraagt om een vis?”
De slang in deze tekst is niet alleen iets kwaads, maar bovendien ook niet-koosjer.
Handelingen 28, 3-6
Toen Paulus een hoop dor hout had bijeen geraapt en op het vuur wierp, kwam er tengevolge van de hitte een adder uit tevoorschijn, die zich in zijn hand vastbeet. Toen de eilandbewoners het beest aan zijn hand zagen hangen, zeiden ze tot elkaar: “Die man is vast en zeker een moordenaar, want zelfs na zijn redding uit de zee wil de Gerechtigheid hem niet in leven laten.” Maar hij schudde het beest in het vuur en ondervond geen nadelige gevolgen. Zij verwachtten dat hij zou opzwellen of plotseling dood neervallen. Toen ze echter na lang wachten zagen dat hem niets bijzonders overkwam, sloeg hun mening om en zeiden ze dat hij een god was.
Dat Paulus geen last had van de slangenbeet, maakte van hem de beschermheilige tegen slangenbeten.
Openbaring 12, 7-9
Toen brak er in de hemel een oorlog uit. Michaël en zijn engelen moesten oorlogen tegen de draak. Ook de draak streed en zijn engelen. Maar zij hielden geen stand en hun plaats werd in de hemel niet meer gevonden. En de grote draak werd neergeworpen, de oude slang, die Duivel en Satan heet, die de hele wereld verleidt; neergeworpen werd hij op de aarde en zijn engelen met hem.
Let op de relatie draak / slang.
Uiteindelijke overwint het goede op het kwade.
Slim
Matteüs 10, 16
"Bedenk wel: Ik stuur jullie als schapen tussen de wolven. Wees dus slim als slangen en eenvoudig als duiven."
Voor Jezus is de slang het voorbeeld van hoe men behoedzaam en voorzichtig te werk gaat.
Levengevend
Johannes 3, 14
"Zoals Mozes de slang in de woestijn verhoogd heeft, zo moet de Zoon des mensen verhoogd worden."
Jezus wordt vergeleken met de koperen slang die door Mozes omhoog geheven werd: Zoals het opzien naar de bronzen slang de Israëlieten deed genezen van de dodelijke slangenbeten (Numeri 21, 4-9), zo zal wie opziet naar het kruis van Christus eeuwig leven kennen.
De overeenkomst tussen Jezus en de koperen slang bestaat erin dat beide leven schenken aan wie ten dode is opgeschreven.