Matteüs 3, 13-17: Johannes doopt Jezus

Matteüs 3, 13-17 // Marcus 1, 7-11 // Lucas 3, 15-16.21-22

De tekst

’Bijbel in gewone taal’

(Deze Bijbeltekst komt uit de Bijbel in Gewone Taal, © Nederlands Bijbelgenootschap 2014, p. 1524)

Toen kwam Jezus vanuit Galilea naar de Jordaan. Hij kwam bij Johannes om door hem gedoopt te worden. Maar Johannes wilde hem tegenhouden en zei: ‘Waarom bent u bij mij gekomen? Ik zou juist door u gedoopt moeten worden!’ Jezus zei: ‘Toch moet je het doen, want wij moeten alles doen wat God van ons vraagt.’ Toen deed Johannes wat Jezus vroeg.
Jezus werd gedoopt. Zodra hij weer uit het water kwam, ging de hemel open. Jezus zag dat de Geest van God naar hem toe kwam in de vorm van een duif. En Gods stem klonk uit de hemel: ‘Hij alleen is mijn Zoon. Mijn liefde voor hem is groot.’

Dichter bij de tijd

In die tijd kwam Jezus uit Galilea
naar de Jordaan om zich door Johannes te laten dopen .
Maar Johannes wilde Hem tegenhouden en zei:
‘Ik ben het die gedoopt zou moeten worden
en nu kom Jij bij mij!?!’
Jezus zei: ‘Laat maar.
Zo kunnen we alles doen wat vastgesteld is .’
En Johannes liet Hem toe.
Toen Jezus gedoopt was, steeg Hij terstond uit het water.
En kijk, daar ging de hemel open.
Jezus zag de Geest van God als een duif neerdalen en op Hem neerkomen.
Een stem uit de hemel zei:
‘Dit is mijn liefste Zoon . Hij maakt Me blij .’

Stilstaan bij ...

Galilea
(Hebreeuws = streek van de heidenen)
In deze streek in het noorden van Palestina, leefde een multiculturele en multireligieuze bevolking. Omwille van de goede relaties gingen de joden er nogal soepel om met de voorschriften van de joodse godsdienst. Ze kenden die ook niet zo nauwkeurig als de Schriftgeleerden in het religieuze centrum.

Jordaan
Johannes doopte aan de oversteekplaats van de Jordaan, een rivier in Palestina, waar de karavaanwegen samenkwamen. Dit was ook de plaats waar de Israëlieten doortrokken bij hun intocht in het Beloofde Land.

Johannes
(Hebreeuws = God is genadig)
Johannes de doper, een leeftijdsgenoot van Jezus, was de zoon van priester Zacharias en zijn vrouw Elisabet, die volgens Lucas een nicht van Maria was. Hij predikte, verzamelde leerlingen om zich heen en doopte mensen die hem volgden. Hij werd gevangen genomen en gedood om zijn kritiek op de levenswijze van koning Herodes.

Dopen
(= onderdompelen in water)
Het doopsel dat Johannes toediende, was een teken van bekering. 'Bekeren' wil zeggen dat men zich omkeert, zich omdraait om een andere, een nieuwe levensweg te volgen.

‘Volbrengen / doen wat vastgesteld is’
Deze zin neemt Matteüs in zijn evangelie op omdat de christenen in zijn tijd er een probleem in zagen dat Jezus gedoopt werd, terwijl Hij toch zonder zonden was.

Duif
Het woord Geest is afkomstig van het Hebreeuwse roeach en betekent 'adem' of 'wind'. Wie vervuld was van de Heilige Geest werd gezien als iemand die door Jahwe uitverkoren was. De voorstelling van de Geest van God als een duif, werd afgeleid uit Genesis 1 toen de Geest van God over de wateren zweefde.

Stem uit de hemel
Joden spreken de naam van ‘God’ uit eerbied niet uit, en vervangen ‘God’ door een woord dat naar Hem kan verwijzen (Bv. heer, hemel, engel...)

‘Mijn Zoon, mijn veelgeliefde’ / Mijn liefste Zoon
Deze woorden zijn een publieke verklaring van de betekenis van Jezus. Hij is de zoon van God, omdat Hij doet wat God wil. Die woorden doen denken aan psalm 2, die al voor de tijd van Jezus uitgelegd werd als een verwijzing naar de Messias.

‘In wie Ik welbehagen heb’ / blij maken
Verwijzing naar Jesaja 42, 1.

Bij de tekst

Als je dit verhaal aan kinderen vertelt ...

... hou dan voor ogen dat woorden als ‘dopen’, ‘bekeren’ niet zo gemakkelijk zijn voor kinderen.

Betekenis

Deze tekst geeft de indruk het verslag te zijn van een historisch gebeuren. Maar het doopsel van Jezus door Johannes de Doper was voor de evangelisten dé aanleiding om Jezus voor te stellen als de 'Zoon van God'. Eigenlijk gaat het om wat men ‘ziet’ en ‘hoort’ bij dit doopsel van Jezus:
. De Geest van God komt als een duif neer op Jezus. Hiermee zegden de eerste christenen met beeldende taal dat Jezus in bezit werd genomen door de Geest van God.
. Een stem uit de hemel zegt dat Jezus in een unieke relatie staat tot God.
In Hem wordt de onzichtbare God zichtbaar. Hij is het beeld (de icoon) van God.

Dopen, een vorm van provocatie

In de ogen van de joden was het doopsel dat Johannes toediende nutteloos, want ze gingen ervan uit dat de doortocht door de Rode Zee onder leiding van Mozes eens en voor altijd kon tellen als doopsel voor het hele volk. Dat Johannes vond dat de joden opnieuw moesten gedoopt worden, geeft aan dat het joodse volk het verbond met God uit het oog was verloren. Als hij opriep tot bekering, riep hij dus op tot ommekeer in de houding tegenover God.

’Zoon van God’

Met deze woorden spraken de Romeinen keizer Augustus aan.
In de Bijbel zijn ze een ‘titel’ om een speciale relatie met God weer te geven.

Zo werden deze woorden in het Oude Testament gebruikt voor het volk Israël (Exodus 4, 22; Deuteronomium 14, 1; Hosea 11, 1) en voor de koning van Israël (2 Samuel 7; Psalm 2, 7). Ze weerspiegelen een bijzondere relatie tot God, waaraan een speciale verantwoordelijkheid aan vast hing: de koning werd geroepen om in naam van God te regeren, zodat hij op aarde gerechtigheid en zegen van God brengen.
Voor de joden was een ‘zoon van God’ een mens.

In de Hellenistische cultuur was een ‘zoon van God’ iemand van wie uitzonderlijke en wonderlijke dingen bekend waren. Daarom dacht men dat die uit een andere wereld kwam. Men vertelde dat ze geboren werden uit een aardse moeder, maar een god als vader hadden.
Voor de Grieken was een ‘zoon van God’ half God, half mens.

De eerste christenen hebben ‘zoon van God’ bijna zeker verstaan zoals de joden dat toen deden. Met 'Zoon van God' wilden ze de unieke relatie tussen Jezus en God weergeven: in Jezus wordt de onzichtbare God zichtbaar. Hij is het beeld (de icoon) van God.
Maar toen het christendom zich in gebieden met Griekse invloed begon te verspreiden, begon men ook de Griekse betekenis van die woorden over te nemen. Zo ontstonden verhalen over de wonderbare geboorte van Jezus en werd over Jezus gesproken als de eniggeboren zoon van God.

Bijbel en kunst

Schilderkunst

L. & J. SALIMBENI

Johannes in de Jordaan (1416)

Dit fresco is het werk van de broers Lorenzo en Jacopo Salimbeni. Het maakt deel uit van een reeks over Johannes de doper die geschilderd werd voor een kerk in Urbino.
De centrale figuur in dit werk, Johannes, wordt voorgesteld met een aureool en een haren kleed. De manier waarop hij op dit fresco doopt is zoals men dat deed in de XVe eeuw. Behalve Johannes, zijn alle personen gekleed zoals in de tijd van het schilderen van dit fresco.

Suggestie
(Geïnspireerd door: TOV, Jezusverhalen, uitgeverij Pelckmans)

Klik hier voor een werkblad rond dit fresco.
Kopieer het en bezorg het de kinderen.
Ze verbinden de teksten met de voorstelling op het werk die ermee overeenkomen.

Deze mensen willen door Johannes gedoopt worden. Daarom leggen ze hun oude kleren af om als herboren te willen verder leven.

Het doopsel van Johannes bestond in een onderdompeling in water. Hier doopt Johannes zoals men dat in de 15e eeuw deed.

Deze groep mensen staat wel dicht bij Johannes. Maar je kunt aan hun lichaamshouding zien dat ze toch noch twijfelen.

Deze mensen trekken zich helemaal niets aan van wat Johannes zegt.

Deze mensen hebben duidelijk een keuze gemaakt. Ze staan achter Johannes de doper en zijn blij met de nieuwe dopelingen.

Deze man is net aangekomen met zijn helper en zijn paard. Hij begint zich al uit te kleden, want hij wil zo snel mogelijk ook bij de groep van Johannes horen.

Suggesties

Kleine kinderen

KENNISMAKEN MET DE BIJBELTEKST

Johannes doopt Jezus

Elisabet, de nicht van Maria, had ook een zoontje gekregen.
Ze noemde hem Johannes.
Wat later wordt Maria de moeder van Jezus.

Johannes en Jezus werden groot.
Johannes luisterde naar wat God hem zei.
Hij zei dat God iemand zou sturen
zodat de mensen God beter zouden kennen.
Hij doopte mensen in de rivier, de Jordaan.
Hiermee toonden ze dat ze anders wilden gaan leven.

Jezus ging ook naar de Jordaan.
Hij vroeg aan Johannes: ‘Wil jij Me dopen?’
Maar Johannes hield Hem tegen en zei:
‘Ik zou door u gedoopt moeten worden.
En nu komt U naar mij!?!?’ ’
Maar Jezus zei: ’God wil dat jij Me doopt!’
Toen Jezus gedoopt was en uit het water kwam,
zag Hij dat de heilige Geest als een duif op Hem neerkwam.
Een stem uit de hemel zei:
‘Dit is mijn liefste Zoon. Hij maakt Mij blij.’

Materiaal
Werkblad met zes tekeningen.

Verloop
Vertel eerst het verhaal over het doopsel van Jezus door Johannes de doper.
Toon nadien de zes tekeningen (je kunt ze ook aanbieden per drie).
Welke tekening hoort er niet in tussen?
De kinderen vertellen het verhaal van het doopsel van Jezus opnieuw met de overgebleven tekeningen.

Belangrijk
De aanwezigheid van de duif in dit verhaal geeft de kans om het te hebben over de nauwe relatie van Jezus met God. Matteüs schrijft zelfs dat God zelf zei: 'Dit is mijn Zoon van wie Ik heel veel houd.'
(In dit verhaal is de functie van de duif te vergelijken met die van een engel)

VERDIEPEN

Water

Water is erg belangrijk voor de mensen.
In warme landen waar geen waterleiding is, stappen vrouwen en ook kinderen soms urenlang om water uit een put te kunnen meenemen.
- Waar doet water jou allemaal aan denken?
- Wat is goed aan water?
(water hebben we nodig om te leven;
water is ook fijn: we kunnen er in spelen
water maakt schoon: een vuile auto, als we buiten gespeeld hebben)
- Water kan ook niet goed zijn. (overstroming, verdrinking)

TIP
Maak eventueel gebruik van dit werkblad

Doopsel

- Kennen jullie mensen die de vriend van Jezus zijn?
- Weet je of ze ook gedoopt zijn? Anders moet je ze het maar eens vragen.

Heel vaak worden kinderen gedoopt.
Dat gebeurt niet in een rivier, zoals Jezus in een rivier gedoopt werd.
Een priester giet dan wat water op hun hoofd.
Dat doopwater wil twee dingen zeggen:
. ik wil nu leven zoals Jezus
. ik wil niet meer leven alsof Jezus er niet was.

VERTELLEN

Kleine Levi

(naar: D.A. CRAMER-SCHAAP, Bijbelse verhalen voor jonge kinderen)

Kleine Levi speelt in het zand voor het huis waar hij woont
Ineens loopt hij de kamer binnen.
- Mama, roept hij, kom eens zien. Er zijn heel veel mensen op straat!
Ze gaan allemaal naar de rivier! Mag ik ook gaan?
Mama kijkt naar buiten: ze ziet veel mensen op straat.
- Die gaan naar de rivier, de Jordaan, om zich te laten dopen.
- Dopen, wat is dat? vraagt Levi verbaasd.
- Tja, dat is iets wat Johannes de Doper doet.
Hij duwt de mensen onder in het water.
Hij doet dat omdat ze willen tonen dat ze anders willen gaan leven.
Een paar dagen geleden ben ik ook naar Johannes gaan luisteren.
Toen vroeg iemand: 'Hoe moet ik anders worden?'
En Johannes zei:
'Als je twee jassen hebt, moet je er één van weggeven aan wie niets heeft.
En als je voldoende te eten hebt, moet je delen'
- Die Johannes lijkt me een goede man, denkt Levi luidop.
- Maar... nu weet ik nog steeds niet goed wat dopen is."
- Wel, zegt mama, soms gaat er iemand naar Johannes en zegt:
'Ik wil geen verkeerde dingen meer doen.'
Dan zegt Johannes: 'Kom maar mee naar de rivier.
Daar dompelt Johannes hem helemaal onder in het water.
Dat is een teken zodat je weet dat je helemaal opnieuw kunt beginnen:
wat van vroeger is, en wat je verkeerd vond, dat is voorbij.
Dat is dopen.
En daarom noemen de mensen die man Johannes de Doper.
Levi kijkt zijn moeder met grote ogen aan.
- Is Johannes misschien de man die God zou sturen
en waar de mensen op wachten.
- Dat denken heel wat mensen,
maar als ze dat aan Johannes vragen zegt hij:
'Neen, dat ben ik niet, dat is iemand anders.
Iemand voor wie ik niet goed genoeg ben
om zijn sandalen los te maken.

Levi kijkt zijn mama aan.
- Misschien is hij toch de Redder?"
- Neen, neen, hij zegt van zichzelf dat hij dat zeker niet is,
maar hij zegt wel dat de Redder heel snel zal komen.
Daar moet kleine Levi toch wel even over nadenken.
Hij loopt terug naar buiten en speelt verder in het zand.

DOEN

Mobile

Materiaal
Knip uit tekenpapier grote 'druppels' water.
Tekengerei of stiften.

Verloop
Laat de kinderen vertellen over water. Over wat ze allemaal met water kunnen doen.
Nadien tekenen ze op de druppels waarvoor mensen water gebruiken.
Deze druppels kunnen als mobile opgehangen worden of naast elkaar op een waslijn.

EXTRA

Klik hier voor info en suggesties bij het doopsel.

Grote kinderen

SPREKEN MET BEELDEN

Waterdruppels

Teken een aantal waterdruppels op een flap of op een bord. In elk van de waterdruppels schrijf je op (of laat je de kinderen opschrijven) wat je met water kunt doen. (drinken, reinigen, gieten, verdrinken, wassen, douchen ...)
Johannes doopt de mensen die zich willen bekeren, die zich willen keren naar God.
Gedoopt worden met water wilde zeggen: 'ik wil niet meer leven zoals vroeger, ik wil het anders en beter doen, meer zoals God het graag wil.'
Bekijk opnieuw de waterdruppels. De kinderen kleuren die druppels blauw die helpen om het woord 'bekeren' beter te verstaan.

VERDIEPEN

Gesprek over het doopsel

De kinderen vertellen wat ze weten over het doopsel.
Hebben ze dat al zelf eens meegemaakt?
Wat gebeurt dan?
Waarom wordt iemand gedoopt?
Wie is er allemaal bij als er iemand gedoopt wordt?

Het gebeurt vaker dat al wat oudere kinderen willen gedoopt worden.
Stel je voor dat je niet gedoopt bent.
Zou jij je dan laten dopen?
Waarom zou je dat dan willen laten doen?

TIP
Neem enkele voorwerpen mee die tijdens een doopviering aan bod komen: water; doopkaars; (eventueel: doopkleed); enkele foto's.
Laat de kinderen over het doopsel vertellen n.a.v. deze voorwerpen.
Vul hun verhaal aan op het niveau van de betekenis.

EVEN TESTEN

Invuloefening

(Zonnekind 1999-200, p. 21)

Schrijf de volgende woorden op de goede plaats:
Johannes; rijk van God; duif; dopen; Jordaan; water; zoon.

Johannes vertelt over het ..........................
'Begin een nieuw en een goed leven,' zegt hij.
Veel mensen laten zich .............. In de Jordaan.
Ook Jezus gaat naar de ....................
Hij laat zich door ..................... dopen
Als Jezus uit het ...................... komt,
gaat de hemel open.
De Geest van God daalt op Jezus neer.
Hij is als een ..................die naar beneden vliegt.
De stem van God zegt:
'Jij bent mijn ................ van wie Ik heel veel houd.
Ik heb Jou gekozen om de mensen gelukkig te maken.'

Allerlei vragen

Waarom lieten sommige mensen zich door Johannes dopen?
O Het water in de Jordaan was veel properder dan het water thuis
O Ze wilden tonen dat ze op een andere manier wilden leven
O Hun buren en familieleden waren ook al gedoopt

Waarom wil mensen nu gedoopt worden?
O Ze willen tonen dat ze willen leven zoals Jezus
O Ze willen tonen dat ze naar de kerk gaan
O Ze willen een extra feest te vieren hebben

Water is heel belangrijk: mensen hebben water nodig om te kunnen leven.
Maar water kan ook doden.
Doorstreep de woorden die met 'dood' te maken hebben;
Omcirkel de woorden die met 'leven' te malen hebben:
overstroming; wassen; storm; drinken; varen; zwemmen.

Wat betekent het gedoopt te zijn?
Wi. g.doopt is b.gint ..n ni.uw l.v.n:
j. b.nt dan m..r v.rbond.n m.t J.zus
.n m.t d. and.r. christ.n.n.

SPELENDERWIJS

Dominospel

(C. LETERME in: Samuel 2004, nr 4)

Vooraf
Print de tien dominoblokjes uit op stevig papier. (Vergroot eventueel)

Verloop
Gebruik het dominospel nadat je verteld hebt over:

Als de kinderen de teksten over Johannes de Doper en het doopsel van Jezus goed beluisterd hebben, kunnen ze zeker de blokjes in de goede volgorde leggen.
Daarvoor beginnen ze met het blokje waar 'start' op staat.
In het rooster noteren ze de letters die ze op elk blokje kunnen vinden.
Zo vernemen ze wat het belangrijkste was in het leven van Jezus. Nl.: ‘Het Rijk van God’.

SPELEN MET WOORDEN

Verbind elk woord met de zin die erbij past

(C. LETERME in Overhoop, Januari 2010, p. 34)

Jezus	O	O	Hij zegt: 'Er komt iemand die krachtiger is dan ik.'
Jordaan	O	O	Voorstelling van de heilige Geest
Christus	O	O	Werd door God gezonden om de mensen te redden
Duif	O	O	Hiermee tonen mensen dat ze anders willen gaan leven
Johannes	O	O	Hij zegt: 'Dit is mijn lieve zoon.'
Doopsel	O	O	Dit woord betekent: 'Gezalfde. Zo iemand had een bijzondere zending
God	O	O	Rivier in Palestina

Doopselwoordzoeker

Sta met de kinderen stil bij elk van de volgende woorden:
BEKEREN, DOOPVONT, DOPER, GELOVEN, GOD, JEZUS, JOHANNES, JORDAAN, KAARS, KRUISTEKEN, METER, NAAM, PETER, VERGEVEN, VOLGEN, WATER, ZALF.

Wat betekenen ze? Laat de kinderen die woorden in een zin gebruiken.

Daarna zoeken de kinderen de woorden in de doopselwoordzoeker.
Met de overblijvende letters kunnen ze het woord 'vriend' vormen.

Laat de kinderen zoeken naar het verband tussen 'vriend' en 'doopsel':
door zich te laten dopen zeggen mensen dat ze willen leven als vriend van Jezus.
Als de kinderen nog heel klein zijn, zeggen hun ouders dat in hun plaats.

Kruisende woorden

(C. LETERME in Overhoop, Januari 2010, p. 34)

Het opgaveblad kun je hier vinden.

EXTRA

Klik hier voor info en suggesties bij het doopsel.

Jongeren

VERDIEPEN

Afbeeldingen over de Drie-Eenheid

Zoek enkele reproducties van kunstwerken over het doopsel van Jezus
Hoe werd het H. Drie-Eenheid hierop afgebeeld?

Vader
soms als een oude man (verwijst naar God als de Vader, de oorsprong van alle leven)
soms als een straal uit de hemel, of een hand.

Zoon
Jezus die gedoopt wordt

Heilige Geest
als duif
(in het scheppingsverhaal staat geschreven dat de geest van God over de wateren zweefde).

Indien in de kerk een voorstelling van het doopsel van Jezus te vinden is (bv: glasraam, schilderij, afbeelding in de buurt van een doopvont) nodig dan zeker de jongeren uit om er de afbeelding van de heilige Drie-Eenheid in te ontdekken.

REFLECTEREN

Hij zal u dopen met vuur

Toon de jongeren een aantal foto’s met vuur of bezorg ze dit werkblad.
- Welke foto zegt jou het meest iets over de Heilige Geest?
- Waarom is dat?

Laat de jongeren hun visie verwoorden. In het gesprek daarbij is de vraag ‘waarom?’ heel belangrijk.

Laat hun bevindingen nadien formuleren in een bezinningstekst:
De Heilige Geest is als …
of verwerken in een gebed:
Heilige Geest, Jij bent als …

Belangrijk
De foto's werden zo gekozen dat ze verschillende aspecten van vuur weergeven: verwarmen, licht geven, verbranden ... en ook: kracht, dynamiek, sfeer ...

Merk op
Door het gebed te beginnen met de woorden: ‘Jij bent …’, bekom je dat de jongeren kennismaken met een ander type gebed dan het vraaggebed.

VERTELLEN

De wereld

(C. LETERME, Een parel voor elke dag, Averbode 2007, p. 79)

Een vader was rustig zijn krant aan het lezen.
Zijn zoontje kwam naast hem zitten
en wilde met hem spelen.
De vader probeerde hem van zich af te duwen,
maar de kleine drong aan.
Toen nam zijn vader een wereldkaart,
scheurde die in stukken,
gaf die aan zijn zoontje en zei:
‘Maak deze wereldkaart opnieuw
en kom pas terug,
wanneer alle stukken
op de juiste plaats gekleefd zijn.’

Het zoontje begon de stukken te bestuderen.
De vader dacht:
‘Oef, enkele ogenblikken rustig.
Terwijl hij de kaart samenstelt,
kan ik rustig mijn krant verder lezen.’

Maar na enkele ogenblikken
kwam de kleine jongen al terug bij zijn vader:
‘Klaar, papa,
ik heb de wereldkaart terug gemaakt.’
Verbaasd vroeg zijn vader:
‘Hoe kon je dat zo vlug klaarspelen?’;
‘Dat was niet moeilijk!’ zei de jongen,
‘Op de achterkant van de kaart,
was de foto van een mens.
Om de wereld terug heel te maken,
heb ik eerst de mens heel gemaakt.’

EXTRA

Klik hier voor info en suggesties bij het doopsel.

Overwegingen

Paul Kevers 

Waarom liet Jezus zich dopen?

(P. KEVERS in Samuel, uitgeverij Averbode, 2004 nr 4, p. 12)

Jezus liet zich dopen toen hij al een volwassen man was. Hij gaf gehoor aan de oproep tot bekering van Johannes de Doper. Veel joden lieten zich door Johannes dopen als teken dat ze hun geloof weer ernstig wilden nemen. Jezus deed daaraan mee. In die tijd verwachtten veel joodse mensen de 'Messias': ze hoopten dat God een redder zou zenden om het volk te bevrijden. Sommigen vroegen zich af of Johannes de Doper misschien de Messias was. Maar Johannes zei: 'Ik doop jullie met water; maar er komt iemand die jullie zal dopen in heilige Geest en vuur'. Daarmee bedoelde hij Jezus, maar dat wisten de mensen niet, want Jezus stond onopvallend tussen de massa. Nu vertelt Lucas in zijn evangelieverhaal iets bijzonders, om aan zijn lezers duidelijk te maken dat Jezus de verwachte Messias is. Na zijn doop bidt Jezus. De hemel gaat open en er daalt een duif neer - beeld van de heilige Geest. Er klinkt een stem uit de hemel: 'Jij bent mijn geliefde Zoon, in wie Ik vreugde vind.' Jezus is doordrongen van Gods Geest, Hij is Gods geliefde Zoon. Nu is Hij klaar om aan zijn taak te beginnen.

Frans Mistiaen sj

Gedoopt tot geliefde kinderen van een hartelijke God

Jezus' doop in de Jordaan was een keerpunt in Zijn leven.
Voordien leefde Hij verborgen, als timmermanszoon in Nazaret.
Na Zijn doop begon Hij heel openlijk als rabbi rond te trekken
om het Koninkrijk Gods te verkondigen.
Er moet daar iets belangrijks gebeurd zijn
op dat cruciaal moment dat voor Hem een keerpunt betekende.
Toen ontdekte Hij wie Hij eigenlijk was en wat Hij te doen had.
Jezus werd er bewust van Zijn eigen roeping en zending.

Vragen ook wij ons soms niet af: Maar, wie ben ik eigenlijk?
Wat is de zin van mijn leven? Wat ben ik eigenlijk aan het doen?
Waar ga ik naartoe? Wat is mijn bestemming, mijn opdracht?
Als wij ons die vragen stellen, dan kijken wij best naar Jezus
en naar wat Hem vandaag overkomt bij Zijn doop.

Als volwassen man op zoek naar geestelijke verdieping,
was Jezus naar de boetepredikant Johannes getrokken,
die de mensen in die tijd uitnodigde zich te laten onderdompelen
in het water van de Jordaan,
ten teken dat zij zich wilden bekeren en innerlijk zuiveren.
Jezus ging er aanschuiven, zoals wij zo dikwijls moeten doen.
Hij ging in de rij staan als Mens onder de mensen,
als Mens mét de mensen.
Hij sloot zich aan bij allen die,
in onmacht en hoop terzelfder tijd, wachten,
vol verlangen uitkijken naar vernieuwing en bevrijding.

Waar moeten wij gaan staan om God te vinden?
In de rij van de kleinen!
God wordt niet zo gemakkelijk gevonden
in de hoge wolken van de religieuze vervoering,
noch in de eenzaamheid van het filosofische gepieker,
wél langs de weg van de heel concrete mensengeschiedenis.
Wij kunnen God alleen maar vinden
als wij solidair zijn met de eenvoudigen
en hun diepste verzuchtingen.
Jezus wilde niet beter zijn dan de anderen.
Meer dan in het water, liet Hij zich eerst onderdompelen
in de massa van de kleine, kwetsbare mensen.
Niets menselijks was Hem vreemd.
Hij was waarlijk de Mensenzoon.
Maar op dat moment gebeurt er iets unieks.
De hemelen gaan open, Gods Geest daalt neer
en een stem klinkt uit de wolken :
"Gij zijt Mijn geliefde Zoon, de Man naar Mijn hart!"

Al de gebaren en de symbolen van dit tafereel
doen diegenen, die het Oude Testament wat kennen,
duidelijk begrijpen: Hier gebeurt een aanstelling van godswege.
Hier wordt Jezus door God Zelf gezalfd tot Zijn Messias en Profeet
en naar het volk gezonden als Zijn geliefde Dienaar.

Maar de kern van het gebeuren vinden wij
in de woorden die Jezus' ware eigenheid openbaren.
Uiterlijk lijkt Hij een zondige mens, zoals u en ik.
Maar eigenlijk is Hij de Geliefde Zoon van God.
De woorden uit de hemel zijn een "liefdesverklaring" van God,
waardoor Jezus ervaart dat Hij een beminde Mens is,
dat Hij graag gezien wordt,
en wel door een God die niet veraf is,
maar Wiens Liefde Hem heel nabij is,
Wiens menslievendheid over Hem neerkomt
als met de zachtheid van een duif.

Herkennen wij hierin niet
het levensvertrouwen dat elke gelovige ervaart? :
"Ik, ik ben graag gezien door God
en ik ben de moeite waard bemind te worden.
Wat er ook met mij gebeurd is, ik ben een beminnenswaardig mens.
God is voor mij niet veraf.
Hij is de Liefde die mij omringt.
Hij is de diepste kern van mijn bestaan.
Ondanks mijn uiterlijk voorkomen,
ben ik een geliefd kind van God!"

Zo’n godservaring brengt ook een opdracht mee.
Jezus wordt ook bewust van Zijn originele zending :
Hij moet die nabije, liefdevolle God aan iedereen gaan verkondigen.
Jezus zag in dat Hij niet meer verborgen mocht blijven wachten,
maar dat Hij Zelf naar de mensen toe moest gaan
en de eerste stap moest zetten, zoals de liefde trouwens altijd doet.
Gedreven door de Geest,
begint Hij dan ook, na Zijn doop, rond te trekken,
ook naar de armen, de kleinen, de zieken.
Hij wil állen laten aanvoelen dat God liefdevol is
en dat God echt bemint, zoals een Vader,
zonder eerst voorwaarden te stellen.
Hij beseft meer dan ooit dat het Zijn roeping is
de "hartelijkheid" van God te tonen.
Jezus begint een tocht van genegenheid en goedheid,
van bevrijding en vergeving.
"Hij ging al weldoende rond."

Werden ook wij niet gedoopt en gevormd
in de kracht van de Heilige Geest?
Worden wij dus eigenlijk ook niet, vanaf die dag,
gedreven om de hartelijkheid van God te tonen
met woord en daad?

Jezus trekt daarvoor weg van de Jordaan, weg van Johannes.
Want ook Zijn methode is nieuw.
Wij kennen Johannes de Doper als een strenge profeet.
Ondanks het feit hij een goede voorloper was,
verkondigde hij toch eerder een straffende God,
een God die, met Zijn streng oordeel en vernietigend vuur,
de mensen bedreigde en met schrik tot bekering wilde brengen.
Maar Jezus wil juist geen Vertegenwoordiger zijn
van zo'n straffende, dreigende God,
maar van een hartelijke God,
van een Redder die geneest, die aanmoedigt en vreugde brengt.
Als Hij vuur brengt dan is het niet het vuur dat vernietigt,
maar het vuur van de innerlijke bezieling.
Zijn methode is dan ook nooit de dreiging,
maar de methode van de Dienaar van Jahweh :
"Het geknakte riet niet breken,
de kwijnende vlaspit niet doven".
Hoe verkondig je trouwens een hartelijke God,
tenzij door veel zachtheid en groot geduld,
mateloze barmhartigheid en onvermoeibare dienstbaarheid.
Heel het leven van Jezus zal er dan ook in bestaan
al dienend de mensen tot die hartelijke God te brengen.

In de doop van de Heer Jezus herkennen wij dus de diepe zin
van ons eigen doopsel en vormsel :
ons laten onderdompelen in al het goede dat leeft bij de mensen
en steeds opnieuw geboren worden, dag na dag,
tot een leven van dienstbaarheid,
ook tegenover de kleinen en de zwakkeren,
om de hartelijkheid te tonen van onze God, met woord en daad.
Zo worden ook wij meer en meer,
geliefde kinderen van God en mensen naar Zijn hart.

Marc Gallant, trappist (Orval)

Kind van God

In dit evangelie schetst Matteüs de identiteit van Jezus uit: hij stelt hem voor als een nieuwe Mozes.
Mozes ging zijn volk voor door de Rode Zee naar de woestijn, om het een Godsvolk te laten worden. Zo trekt Jezus, opgestaan uit de Jordaan, de woestijn in van de beproeving, waar de mensen in Hem een nieuw geestelijk avontuur met God kunnen beginnen. Rabbijnse verklaringen van het scheppingsverhaal stellen de Geest, die zweeft over de wateren, voor als een duif. Die zweeft ook over het water bij het doopsel van Jezus en luidt zo de nieuwe schepping in. Bij de eerste schepping sprak God. Bij het doopsel van Jezus spreekt God en maakt de identiteit van Jezus bekend: ‘Dit is mijn Welbeminde Zoon’.

Maar eerst, wat betekent ‘dopen’? In de Bijbelse zin van het woord, is dopen niet zomaar enkele druppels water over iemands hoofd gieten, het is iemand helemaal in water onderdompelen en weer naar boven halen. Later herleidde men die manier van dopen tot het gieten van water over het hoofd van de dopeling. Maar in beide gevallen is de betekenis het belangrijkste:

Ondergedompeld in het water verdrinkt men. Water roept dood op. Water kan zich voordoen als een vijandig element. Voorbeeld uit de psalmen: ‘Red me, God, want de wateren bedreigen mijn leven ... ik zink in de afgrond van de wateren en de vloed gaat over me heen’ (Psalm 69,2-3), ‘de watervloed van de dood was rondom me heen’ (Psalm 18,5) maar God ‘heeft me gered uit de grote wateren’ (Psalm 18,17). Zo betekent het doopsel: aanvaarden aan iets te sterven, aanvaarden iets achter te laten.

Maar water is tegelijk een levenwekkend element. Door God gezegend, ben je ‘als een boom geworteld aan stromend water’ (Psalm 1,3). Leven komt uit water. Opstijgen uit het water is komen tot nieuw leven. Zo is het doopsel een soort hergeboorte.
Het doopsel betekent dus tegelijk: sterven aan iets dat was en opstaan tot een nieuw en ander leven.

Toen Jezus leefde, doopten de rabbijnen de heidenen die zich bekeerden tot het jodendom. De betekenis van dat doopsel ligt voor de hand: wie zich laat dopen houdt op te leven als heiden om een nieuw leven te beginnen als Jood. Zo wordt men lid van de gemeenschap van Israël en deelt men in het leven van het Godsvolk.

Het doopsel van Johannes de Doper gaat een stap verder en heeft iets revolutionair, want Johannes doopt geen heidenen maar Joden. Met zijn doopsel zegt Johannes: ‘Beeld je niet in, dat je bij jezelf kunt zeggen: We hebben Abraham tot vader, want ik zeg je, dat God kan uit deze stenen kinderen voor Abraham maken! (Lucas 3, 8). Er moet een nieuw godsvolk komen, niet meer op basis van afstamming, maar op basis van geestelijke bekering!

Jezus vindt zich in die visie van Johannes en laat zich dopen. Zo wordt het doopsel ingevuld met zijn eigen ervaring van dood en verrijzenis. Het doopsel wordt doopsel in de Heilige Geest waar God ons als zijn kinderen erkent. De mens die zich bekeert is er niet meer de enige die ageert: God zelf is er als voornaamste aan het werk door een mens in zijn familiekring op te nemen.

Wat Jezus’ doopsel ons doet zegt Paulus in één woord: ‘Door de doop die ons één maakte met Christus Jezus, werd zijn dood ook onze dood. Dat weet u toch wel! Door de doop zijn we dus met hem gestorven en begraven. En zoals Christus uit de dood is opgewekt door de verheven macht van de Vader, zo gaan ook wij een nieuw leven leiden. Want als wij één zijn geworden met Christus door te sterven zoals hij, zullen wij ook één met hem zijn door op te staan zoals hij. Dit weten we: de zondige mens die we vroeger waren, is met Christus aan het kruis geslagen om aan ons zondig bestaan een einde te maken, en zo staan we niet langer in dienst van de zonde. Want de aanspraken van de zonde gelden niet meer voor wie gestorven is” (Romeinen 6, 3-5).