Honderdman

Wie?

Romeins legeraanvoerder die het bevel uitoefende over honderd soldaten (later werden er dat een tachtigtal): een ‘centurie’. Vijf centuriën vormden een cohort. Tien cohorten waren een legioen.

Zo'n bevelhebber stond invoor de opleiding, de dagelijkse karweien en de discipline van zijn manschappen.

Meestal was een honderdman een gewoon soldaat, die door zijn veldheer bevorderd was, omwille van zijn moed of trouw.

In een legioen was 'honderdman zijn' de hoogste officiersrang die iemand van gewone komaf kon bereiken.

Verschillende benamingen

Deze legeraanvoerder krijgt in het Nederlands verschillende namen:

honderdman	dit woord maakt duidelijk dat hij een aanvoerder was over 100 soldaten.
centurio	dit is de Latijnse naam van zo'n legeraanvoerder. Zo verwijst men naar de Romeinse bezetting toen Jezus leefde.
officier	zo noemt de 'Bijbel in Gewone Taal' de honderdman. Deze Bijbelvertaling koos ervoor woorden te gebruiken die voor iedereen toegankelijk zijn.

Uitrusting

Tuniek	Een wollen hemd met korte mouwen.
Mantel	Een wollen mantel die tot de knie reikte en op de rechterschouder vastgemaakt werd met een gesp / speld (fibula).
Sandalen	Soldaten droegen sandalen met ijzeren spijkers in de zool. Zo hadden ze betere grip op de grond, konden ze beter marcheren en versleten ze minder snel de zolen van hun sandalen.
Romeinse helm	Een helm beschermde het hoofd van de drager met een binnenstuk van ijzer en zijn nek met een nekbeschermer. Generaals en honderdmannen hadden metalen zijkanten als extra bescherming, gewone soldaten droegen een eenvoudig hoofddeksel zonder metalen zijkanten.
Wapens	Een Romeins soldaat gebruikte voor de aanval een kort gemakkelijk hanteerbaar tweesnijdend zwaard en een werpspies van twee meter lang met een metalen spits.
Schild	Dit schild was langwerpig van vorm, gemaakt van hout, overtrokken met leer en beslaan met metaal. Dit schild werd aan de linkerhand gedragen.
Harnas	Dit harnas bestond uit metalen platen die de borst en de rug beschermden. Of men gebruikte een soort maliënkolder.

Typisch voor een honderdman

Zijn helm en harnas waren van een betere kwaliteit dan die van een gewoon soldaat. Ze waren ook meer versierd: er waren eretekens op de borst en de dwars geplaatste kam op zijn helm was met pluimen versierd.
Hij had ook een wijnstok waarmee hij soldaten een tik gaf wanneer ze lastig waren of een fout maakten.

Romeins leger in Israël / Palestina

In het Nieuwe Testament wordt vaak geschreven over honderdmannen omdat Palestina in die tijd door de Romeinen was bezet. De relatie tussen de joden en deze honderdmannen was wel niet altijd zo grimmig als men zou denken:
- Een honderdman bekostigde de bouw van de eerste synagoge van Kafarnaüm.
- Sommige honderdmannen waardeerden Jezus en zijn volgelingen:
. De honderdman die bij het overlijden van Jezus zegt: 'Waarlijk, deze man is een zoon van God.’
. De honderdmannen Cornelius (die Petrus ontmoet) en Julius (die Paulus ontmoet) in het boek 'Handelingen van de apostelen'.

Spreken met beelden

De uitrusting van soldaten als symbool …

Efeziërs 6, 10-20
Grijp daarom naar de wapenrusting van God
zodat jullie kunnen stand houden op de dag van het kwaad
en staande te blijven, strijdend tot het einde.
Houd stand, met de waarheid als gordel om je middel,
bekleed met het harnas van de gerechtigheid,
de inzet voor het evangelie van de vrede
als schoenen voor jullie voeten.
Draag daarbij het grote schild van het geloof,
waarmee je alle brandende pijlen van het kwade kunt doven.
Draag ook de helm van het geluk
en het zwaard van de Geest, dat zijn de woorden van God.
Lees meer

Paulus ziet de uitrusting van een soldaat als het beeld van hoe christenen het kwaad kunnen bestrijden

Bijbel

Nieuwe Testament

Honderdmannen

HONDERDMAN UIT KAFARNAÜM
Matteüs 8, 5-6
“Toen Hij in Kafarnaüm aangekomen was, kwam een honderdman naar Hem toe die zijn hulp inriep met de woorden: ‘Heer, mijn knecht ligt verlamd in mijn huis en lijdt vreselijk pijn.’”
Lees meer

In het verloop van de tekst blijkt die honderdman uit Kafarnaüm niet alleen een bevelvoerder te zijn die bezorgd is om één van zijn knechten, maar ook een Romein te zijn die rekening houdt met de gebruiken van het volk dat hij bezet en er respectvol mee omgaat: hij vraagt niet aan Jezus om zijn huis binnen te gaan.

Lucas 7, 3-5
“Omdat de honderdman van Jezus hoorde, zond hij enkele oudsten van de Joden naar Hem toe met het verzoek zijn knecht te komen genezen. Bij Jezus gekomen riepen zij met aandrang zijn hulp in. Ze zeiden: 'Hij verdient, dat Gij hem deze gunst bewijst, want hij houdt van ons volk en heeft op eigen kosten de synagoge voor ons gebouwd.'”
Lees meer

Volgens Lucas is de honderdman uit Kafarnaüm een bezetter die het bezette volk een ruimte geeft om zijn geloof te kunnen beoefenen: hij draagt bij aan de bouw van een synagoge.

HONDERDMAN BIJ DE KRUISIGING
Matteüs 27, 54
“De honderdman en die met hem bij Jezus de wacht hielden, werden bij het zien van de aardbeving en wat verder gebeurde door een grote vrees bevangen en zeiden: ‘Waarlijk, Hij was een Zoon van God.’”
Lees meer

De honderdman aan de voet van het kruis op Golgota getuigde over de bijzondere relatie van Jezus met God.

CORNELIUS
Handelingen 10, 1
“Er woonde in Caesarea een zekere Cornelius, een honderdman van de Italische cohort.”
Lees meer

De honderdman Cormelius uit Caesarea laat zich doordoor Petrus dopen.

JULIUS
Handelingen 27, 1-3
“Toen onze afvaart naar Italië bepaald was, stelde men Paulus en enige andere gevangenen in handen van Julius, een honderdman van de cohort Augusta.”
Lees meer

De honderdman Julius was heel vriendelijk en tegemoetkomend voor Paulus.

Suggesties

Grote kinderen

ONDERZOEKEN

Honderdman / Caesarea

De groep kinderen wordt verdeeld in een paar aantal groepen.
De kinderen bestuderen in die kleine groepen de informatie over honderdmannen of die over Caersarea.
Daarna formuleren ze vragen die ze als interviewer zouden stellen op basis van die informatie.
Die vragen noteren ze op een papier (= vragenlijst).

Die vragenlijsten worden daarna voorgelegd aan de groep(en) die het ander onderwerp bestudeerde. Die andere groepen formuleren de antwoorden op die vragen op basis van het materiaal dat op de website te vinden is.

Om af te sluiten worden de vragen gesteld door leden van de ene groep en beantwoord door de leden van de andere groep.

TIPS
.
De meest interessante vragen en de antwoorden erop, worden opgenomen in de krant: 'De RONDE van de BIJBEL'.

.
Mogelijke vragenlijst:
- Wat is een honderdman? Wat doet hij?
- Wie werd er honderdman?
- Waarom waren er honderdmannen in Palestina?
- Waarom komen een aantal honderdmannen sympathiek over in het Nieuwe Testament?

- Wat weet je van Cornelius, een honderdman die in Caesarea woonde?
- Waarom kun je verwachten dat er een honderdman woonde in Caesarea
- Waarom was het niet vanzelfsprekend dat Petrus Cornelius ging bezoeken?

Jongeren

VERTELLEN

Het noodlot

(C. LETERME, Een parel voor elke dag, Uitgeverij Averbode 2007, p. 229)

Het gebeurde tijdens de oorlog.
Een Japanse generaal besloot om aan te vallen,
hoewel zijn leger bijna geen manschappen meer had.
Hij was ervan overtuigd dat ze konden winnen,
maar zijn manschappen zaten vol twijfel.

Op weg naar het slagveld
stopten ze bij een kleine tempel.
Toen ze gebeden hadden,
nam de generaal een muntstuk en zei:
‘Ik ga dit muntstuk opgooien.
Is het kop,
dan zullen we winnen,
is het munt,
dan zullen we verliezen.
Het lot zal zichzelf wel bekend maken.’

Hij gooide het muntstuk in de lucht.
Het was kop.
De soldaten waren zo blij en vol vertrouwen,
dat ze moedig de vijand aanvielen.

Na het gevecht zei een luitenant tegen de generaal:
‘Niemand kan het lot veranderen.’
‘Toch wel,’ zei de generaal,
en hij toonde aan de luitenant het geldstuk
dat een kop had aan beide zijden.