Wie was hij?
Belastingontvanger
Volgens een oud verhaal was Matteüs de tollenaar / belastingontvanger die door Jezus geroepen werd om zijn leerling te worden (Matteüs 9, 9-13).
Op dit moment is men er niet meer zo zeker van dat hij het eerste evangelie in het Nieuwe Testament schreef. Men denkt dat de schrijver van dat evangelie deel uitmaakte van een groep christenen die voordien jood waren en in Syrië-Palestina woonden. Die christenen hadden met vervolging te maken en misschien ook wel met afgenomen enthousiasme.
Betekenis van zijn naam
'Matteüs', in het Hebreeuws Mattatjah of Mattatjahoe, betekent: 'Geschenk van God'
Het evangelie van Matteüs
Typisch
Het evangelie van Matteüs doet nogal joods aan:
. Aramese woorden worden niet vertaald,
. Joodse gebruiken worden niet uitgelegd
. meer dan 130 verwijzingen naar het Oude Testament willen aantonen dat Jezus de profetieën vervult en de verwachte Messias is.
Matteüs zag Jezus als een nieuwe Mozes:
Net als Mozes ontsnapte Jezus aan een kindermoord,
kwam Hij uit Egypte om zijn volk te redden
en zoals Mozes vijf boeken schreef, zo hield Jezus vijf grote toespraken (redes).
Matteüs is dus geen historicus in de moderne zin van het woord. Hij reconstrueert niet, maar interpreteert. Zijn evangelie is geen geschiedenisboek, maar een boek waarin zijn geloof en dat van de eerste christenen in Jezus kan gelezen worden.
Ontstaansgeschiedenis
Het evangelie volgens Matteüs staat als eerste in het Nieuwe Testament omdat men eeuwen lang dacht dat zijn evangelie het oudste van de vier was. Pas sinds de 19e eeuw ontdekte men door tekststudie dat Matteüs delen van het evangelie van Marcus overnam, waardoor zijn evangelie recenter is.
Naast het evangelie van Marcus gebruikte Matteüs veel woorden en gelijkenissen van Jezus die ook bij Lucas te vinden zijn. Men vermoedt dat beide schrijvers hiervoor over dezelfde bron beschikten.
Toch nam Matteüs de teksten van Marcus en die andere bron (Q-bron) niet klakkeloos over. Hij paste ze aan aan zijn visie en overtuiging.
Situering in de tijd
Matteüs schreef zijn evangelie waarschijnlijk na de verwoesting van Jeruzalem door de Romeinse legers in het jaar 70 na Christus.
Omdat hij een onderscheid maakte tussen het officiële jodendom en de christelijke gemeenschappen, veronderstelt men dat hij zijn evangelie schreef rond het jaar 85.
Inhoud
Overzicht
| Hoofdstukken | Inhoud |
| 1 – 4 | Inleiding: situering van Jezus in de gechiedenis; begin van zijn optreden |
| 4 - 11 | Jezus treedt op in Galilea en omgeving |
| 12 - 16 | Confrontaties |
| 16 -20 | Jezus onderwijst zijn leerlingen |
| 21 - 25 | Jezus in Jeruzalem |
| 26 - 28 | Jezus’ lijden, dood en verrijzenis |
Vijf grote redes
Matteüs verzamelde de woorden van Jezus die zijn leerlingen mondeling en schriftelijk doorgaven, in vijf grote redevoeringen die hij ordende volgens thema en afwisselde met verhalen.
. De bergrede (5-7)
. De zendingsrede (10)
. De parabelrede (13)
. De gemeenterede (18)
. De eschatologische rede (24-25)
Zo geeft het evangelie volgens Matteüs, van Jezus het beeld van een rabbi, een leraar.
Matteüs en kunst
Beeldhouwkunst
C. RUSCONI
Matteüs
Werk van de Italiaanse beeldhouwer Camillo Rusconi.
Dat deze figuur Matteüs voorstelt is te zien aan:
. het boek, dat hij in zijn handen draagt (verwijst naar het evangelie dat hij schreef)
. de beurs met geld aan zijn voeten (verwijst naar zijn beroep als tollenaar)
Schilderkunst
ANONIEM
REMBRANDT
Matteüs
Symbolen voor de vier evangelisten
In de kunst wordt Matteüs symbolisch voorgesteld als een mens, een symbool dat terug gaat op een tekst uit de apokalyps, een visioen dat de evangelist Johannes neerschreef:
Voor de troon was iets als een glazen zee, kristal gelijk.
En midden voor de troon en eromheen waren vier dieren,
bezaaid met ogen voor en achter.
Het eerste dier leek op een leeuw,
het tweede op een jonge stier,
het derde dier had een gezicht als van een mens
en het vierde dier leek op een arend in zijn vlucht.’
(Apocalyps 4, 6-7)
Elk van die vier wezens zag men als de symbolische voorstelling van de vier evangelisten. Om te zien welke figuur bij welke evangelist behoorde, las men nauwgezet de eerste hoofdstukken van elk evangelie. Zo vond men dat het dier met een hoofd als dat van een mens symbool kon staan voor Matteüs, omdat zijn evangelie begint met de menselijke afstamming (stamboom) van Jezus.
Dat visioen van Johannes was wel niet zo origineel. In het Oude Testament lees je al bij de profeet Ezechiël:
Ik keek toe en zag naast de vier kerubs wielen staan (...)
Iedere kerub had vier gezichten;
het eerste gezicht was dat van een kerub,
het tweede dat van een mens,
het derde dat van een leeuw,
en het vierde dat van een arend.
Ezechiël 10, 9.14
Omdat kunstenaars ook de tekst van Ezechiël lazen, waarin hij spreekt over kerubs, werden de vier symbolen al heel snel met vleugels voorgesteld: een gevleugelde leeuw, een gevleugeld rund, en voor Matteüs een gevleugelde mens, die men soms voor een engel houdt.
Suggesties
ONDERZOEKEN
Symbolen voor de vier evangelisten
In de kunst worden de vier evangelisten afgebeeld met vier symbolen:
mens (Matteüs),
leeuw (Marcus)
rund (Lucas)
arend (Johannes).
Hieronder staan verschillende kunstuitingen. Zoek er telkens de vier evangelisten in.
De vier evangelisten worden voorgesteld op:
. Schilderijen
. Evangelieboeken
. Glasramen
. Preekstoelen
. Kruisbeelden
. Plafond in een kerk
. Beeldhouwwerk
. Miniaturen
EVEN TESTEN
Schuifraadsel
Klik hier voor het Matteüsschuifraadsel.
Zo vinden de kinderen het woord 'evangelist'.
- Wat wil dit woord zeggen? (schrijver van een evangelie, een boek over Jezus)
- Hoeveel evangelisten zijn er? (vier)
- Wat zijn hun namen? (Matteüs, Marcus, Lucas, Johannes)
Belangrijk
Zorg ervoor dat in de activiteit die aan dit schuifraadsel voorafgaat, de woorden die in het schuifraadsel voorkomen, aan bod kwamen.
Vul in
Materiaal
Klik hier voor het invulblad.
Belangrijk
Zorg ervoor dat in de activiteit die aan de invuloefening voorafgaat, alle woorden in de invuloefening aan bod kwamen.
DOEN
Kleuren
'Bijbelin1000seconden.be'
Het evangelie volgens Matteüs
Klik hier voor een overzicht van de teksten van Matteüs, die opgenomen werden op deze site.
De drie andere evangelisten