Wie was Marcus?
Evangelist
Zowat veertig jaar na de dood van Jezus Christus op een kruis, werd een boek geschreven met zijn woorden en handelingen. De schrijver ervan zou Marcus geweest zijn. Misschien was hij wel Johannes Marcus, over wie het boek 'De handelingen van de apostelen' schrijft (Handelingen 12, 12) en van wie het huis van zijn moeder Maria in Jeruzalem een trefpunt van de eerste christenen was. Hij zou Paulus vergezeld hebben op zijn eerste missiereis en was samen met zijn neef Barnabas (Kolossenzen 4, 10) in Cyprus.
Marcus en Petrus
In Rome zou Marcus zich aangesloten hebben bij Petrus. De verhalen van Petrus over Jezus zouden hem geïnspireerd hebben bij het schrijven van zijn evangelie.
Volgens Papias, die tussen 100 en 150 na Christus bisschop was van Hiërapolis in Phrygië, was Marcus, de tolk van Petrus, de schrijver van 'het evangelie volgens Marcus'. Hij schreef: Marcus, die tolk geworden was van Petrus, schreef voor zover hij zich dat herinnerde, nauwkeurig op wat de Heer had gezegd en gedaan - zij het niet in volgorde.
Maar zeker is dat niet.
Christen in Rome
Men veronderstelt dat het evangelie volgens Marcus geschreven werd tussen 65 en 70 na Christus voor Romeinse christenen. Dat maakt men op uit het gebruik van Latijnse woorden, uitdrukkingen en zinsbouw. Omdat die christenen niet vertrouwd waren met joodse gebruiken, legde de schrijver regelmatig de joodse leefwijze uit. Ook maakte hij vaak allusies op de moeilijke tijden die de volgelingen van Jezus meemaakten (vervolgingen onder keizer Nero rond 64?) of zouden meemaken.
Het evangelie van Marcus
’Goed nieuws’
Marcus ligt aan de basis van wat men nu een 'Evangelie' (= Goed Nieuws) noemt. Dit is een soort 'historische roman', waarbij de schrijver vooral de 'blijde boodschap' wil brengen van de komst van Jezus, die hij voorstelt als de Messias en Zoon van God. Met de komst van Jezus begint een nieuwe tijd: de wereld zoals God die voor ogen heeft.
Het evangelie volgens Marcus is met 16 hoofdstukken het kortste van de vier evangelies die in de Bijbel opgenomen zijn: Matteüs: 28, Marcus: 16, Lucas: 24 en Johannes: 21.
Het evangelie volgens Marcus blijkt snel verspreid geweest te zijn onder de eerste christenen, want Matteüs en Lucas gebruikten het bij het schrijven van hun eigen evangelie.
Ontstaansgeschiedenis
De schrijver van het ‘Evangelie volgens Marcus’ gebruikte bij het schrijven van dit boek stukken tekst die christenen onder elkaar vertelden.
Men denkt dat dit boek ontstond als het lijdensverhaal van Jezus dat aangevuld werd met een lange inleiding. Daarin staan, vergeleken met de evangelies volgens Matteüs en Lucas, relatief weinig woorden en uitspraken van Jezus, zodat de aandacht vooral komt te liggen op zijn wondere daden.
De rode draad in zijn werk is het grote 'geheim' van Jezus, dat niet verklapt mag worden vooraleer Hij sterft. Want Jezus is niet alleen Messias in wat Hij zegt en doet, maar ook in zijn lijden.
Men vermoedt dat zijn evangelie tijdens de paasnacht werd voorgelezen voor de dopelingen. In het kort werd zo voor hen hernomen:
- Wie is Jezus?
- Hoe kunnen we Hem volgen?
- Wat kunnen daar de gevolgen van zijn?
Situering in de tijd
Het 'evangelie volgens Marcus' zou in Rome na 70 geschreven zijn, het jaar waarin de Romeinen Jeruzalem verwoestten. Het is het oudste van de vier evangelies die in de Bijbel opgenomen zijn. De volgorde in de Bijbel (Matteüs, Marcus, Lucas, Johannes) is dus helemaal niet chronologisch.
Het is ook niet de oudste tekst in het Nieuwe Testament. Een aantal brieven van Paulus werden eerder geschreven dan het evangelie volgens Marcus.
Opbouw
PROLOOG
Johannes de Doper kondigt Jezus aan.
Bij zijn doopsel wordt Jezus 'Mijn liefste zoon' genoemd.
In de woestijn overwint Hij het kwade.
(Met deze bondige voorstelling van Jezus, weten de lezers van het evangelie al meer dan de tijdgenoten van Jezus!)
IN GALILEA - Voorstelling van Jezus
. Iemand die geneest (wonderverhalen over Jezus)
. Iemand met gezag (manier van spreken en handelen)
. Iemand met wijsheid (parabels)
ONDERWEG
. Teksten rond brood (= 'beeld' voor Jezus Christus)
Jezus ...
... is de Christus / Messias (samenvatting van de voorgaande hoofdstukken)
... moet veel lijden (aankondiging van de volgende hoofdstukken)
... is de 'liefste zoon' van God
. Teksten rond de weg (= 'beeld' voor navolging; ‘levensweg’)
Hoe kan men Jezus volgen?
. Hoe moet men omgaan met bezit?
. Hoe kan men gezag uitoefenen?
. Welke gevolgen heeft dit op de relatie man / vrouw?
. Welke gevolgen heeft dit op de relatie ouders / kind?
IN JERUZALEM – De laatste levensweek van Jezus
De honderdman zegt bij zijn dood:
'Inderdaad, die man was Zoon van God!'
EPILOOG
Een engel zegt: 'Hij is verrezen, Hij gaat u voor naar Galilea.'
De leerlingen zijn bang.
In de 2e eeuw voegde men aan deze epiloog een stuk toe (Marcus 16, 9-20), omdat men niet kon aannemen dat het abrupte einde van de oorspronkelijke tekst de afsluiting van dit evangelie was.
Marcus en kunst
Vooraf
In de kunst wordt Marcus voorgesteld met een leeuw in zijn nabijheid of hij wordt zelfs symbolisch voorgesteld door een leeuw omdat zijn evangelie begint met het optreden van Johannes de Doper in de woestijn, de plek van de wilde dieren.
Icoon
Deze icoon stelt de schrijvende evangelist Marcus voor. Dat het om Marcus gaat is af te lezen op de icoon zelf (midden boven).
F. HALS
Marcus (midden 17e eeuw)
Dit zeldzaam religieus werk dat Frans Hals (ca 1683 – 1666) schilderde, maakte deel uit van een reeks van de vier evangelisten, waarvan op dit ogenblik de evangelist Johannes ontbreekt.
Let op de leeuw in de achtergrond.
Suggesties
Grote kinderen
DOEN
Wat treft in het evangelie volgens Marcus
Vooraf
Zorg voor een aantal kinderbijbels, of Bijbel. Of maak gebruik van het internet (Bijvoorbeeld: Bijbel in gewone taal: Marcus)
Voor elke deelnemer: een blanco blad papier (dat de kinderen later dubbel vouwen).
Verloop
De kinderen maken een 'boekje' met vier bladzijden. Op elk van de bladzijden schrijven ze een vers uit het evangelie volgens Marcus dat hen treft. Ze maken hierbij gebruik van een kinderbijbel of de Bijbel.
Daarna versieren ze die bladzijde verder.
TIP
Indien er veel deelnemers zijn, kunnen ze elk een ander hoofdstuk van het evangelie volgens van Marcus lezen.
Jongeren
KENNISMAKING MET DE BIJBELTEKST
Het evangelie volgens Marcus
Het evangelie volgens Marcus is het kortste van de vier evangelies. Daarom is het gemakkelijk in een paar uur door te lezen.
Halfweg dit evangelie vraagt Jezus aan zijn leerlingen: 'Wie zeggen jullie dat Ik ben?'
- Hoe zou jij die vraag beantwoorden na het lezen van dit evangelie?
Marcus in 'Bijbelin1000seconden.be'
Op deze site wordt dieper ingegaan op de volgende teksten die Marcus geschreven heeft: klik hier voor een overzicht.