Wie was hij?

Leven

Jeremia (= God zal sterk maken) was de zoon van priester Hilkia. Hij werd geboren omstreeks 650 in het dorp Anatot, aan de rand van de wildernis, een zevental kilometer ten noordoosten van Jeruzalem. Als kind was hij getuige van de godsdienstvervolging onder de afvallige koningen Manasse en Amon. Hij vestigde zich later als een onafhankelijk man, die rijk genoeg was om te leven zonder zorg voor zijn inkomen: hij bezat grond en kon er zelfs bij kopen. Hij bleef ongehuwd, wat erg ongewoon en onsympathiek was in die tijd.

Hij trad op als profeet onder de regering van Josia, Jojakim en Sedekia. Hij leefde dus in een moeilijke periode tussen de val van het Assyrisch rijk en de opkomst van het Babylonisch rijk.
Wanneer Jeruzalem definitief werd ingenomen door Nebukadnessar (586 voor Christus) die de Israëlieten in ballingschap naar Babylonië stuurde, verkoos Jeremia om in de stad te blijven. Toen de situatie erg gevaarlijk werd, dwongen landgenoten hem om met hen mee te vluchten naar Egypte, waar hij waarschijnlijk gestorven is.
In het apocriefe boek 'Levens van de profeten' staat dat hij in Egypte dood gestenigd werd.

Boodschap

Jeremia zag zijn volk lijden. Hij zei dat dit gebeurde omdat ze ontrouw waren aan God. Hij riep de Israëlieten op om zich te bekeren. Maar zijn profetieën werden niet enthousiast onthaald door de heersende kringen. Nadat hij gewaarschuwd had voor de verwoesting van de tempel in Jeruzalem mocht hij de tempel niet meer binnen. Koning Jojakim liet boekrollen met uitspraken van Jeremia verbranden. De profeet gaf dan de opdracht aan zijn leerling Baruch om een nieuwe rol te maken en voor te lezen op verschillende hoeken in de stad.

Het boek Jeremia

Schrijver

Het 'boek Jeremia' werd deels door Jeremia zelf geschreven, deels gedicteerd aan secretaris Baruch en deels door Baruch opgesteld.

Het boek lijkt ongeordend. Dit komt omdat er geen doorlopende geschiedenis in beschreven wordt en de belevenissen van Jeremia vermengd zijn met die van de koning en het volk.

Inhoud

De boodschap van Jeremia is:
. God laat stad, land, tempel, vorst en volk lijden omdat de mensen Hem ontrouw zijn.
. God is altijd trouw, Hij laat zijn volk nooit in de steek

Het boek verwijt verafgoding van eigen macht en berekening, godvergetenheid en sociaal onrecht (de zwakke wordt uitgebuit, de arme aan zijn lot overgelaten; de sterke stoort zich aan God noch gebod).

Jeremia en het Nederlands

Jeremia is vooral bekend als onheilsprofeet. In heel veel van zijn teksten klaagt hij. Niet alleen over het volk Israël, maar ook over zijn eigen lot.
In het Nederlands zijn de woorden 'jeremiade' en 'jeremiëren' woorden die naar hem genoemd zijn en gebruikt worden voor 'jammerklacht' en 'jammeren'.

Jeremia en kunst

Muziek

M. REHFELDT

De Duitse componist Mathias Rehfeldt (1986) componeerde een klassiek oratorium, gebaseerd op het Bijbelboek Klaagliederen, dat gaat over de verwoesting van Jeruzalem in 586 voor Christus.

Klik hier om de uitvoering te beluisteren die in oktober 2020 werd opgenomen in de Theatinakerk in München, onder leiding van dirigent en dominicaan Robert Mehlhart.

Schilderkunst

MICHELANGELO

De profeet Jeremia (1512)

Klik hier voor een virtueel bezoek aan de sixtijnse kapel. Gebruik de muis van je pc om de kapel in alle mogelijke richtingen te bekijken.
Zoek Jeremia op het plafond van de kapel.

REMBRANDT

Jeremia treurt om de verwoesting van Jeruzalem (1630)

Rembrandt stelt de profeet Jeremia voor als een oude man. Toen hij jong was, vroeg God hem of hij zijn profeet, zijn woordvoerder wilde zijn. Hij kreeg de ondankbare taak om slecht nieuws te brengen aan een volk dat niet wilde horen.
Uiteindelijk werd Jeruzalem verwoest. Jeremia treurt erom.

Hij leunt op een dik manuscript, waarvan men vermoedt dat het woord 'Bijbel' er later aan toegevoegd werd.
- Bevat dit manuscript zijn 'Klaagliederen'?

Naast hem liggen gouden voorwerpen.
- Werden die gered uit de tempel?

En dat gouden licht over de profeet.
- Is dat een manier om zijn relatie met God voor te stellen?
- Is dat de gloed van de vlammen die Jeruzalem verwoesten?

Jeremia in 'bijbelin1000seconden.be'

Jeremia 1, 4-10: De roeping van Jeremia
Jeremia 17, 5-8: De boom en de wortels
Jeremia 19, 1-13: De stukgeslagen kruik
Jeremia 20, 7-8: God is Jeremia te sterk
Jeremia 20, 10-13: God is machtig
Jeremia 31, 31-34: Een nieuw verbond
Jeremia 33, 14-16: God belooft een Messias
Jeremia 38, 4-6.8-10: In een put geworpen en bevrijd